ARZ TALEP DENGESİZLİĞİ FIRSAT

Ticaret hayatını yaşatan iki faktör olan arz ve talep hiçbir zaman dengeli olmaz. Kısa bir süre dengede olduğu sanılır ama bu fırtınadan önceki sakinliktir. Çünkü kısa bir süre sonra ya arz kontrolsuz bir şekilde artacaktır ya da talep. Bu durumda dengeler hemen değişecektir. Tam tersi olduğunda da ne zaman arz azalsa piyasalarda dengeler bozulur, satışa arz edilen mallar azaldığı için kıymetlenir, karaborsa veya stokçuluk başlar, malların sahteleri çıkar. 

Tam tersi talep azalsa bu sefer eldeki stoklar artar. Bu devirde stok fazlası öldürücü bir kavramdır. Firmayı batırır. Bunun için üretici derhal frene basar ve üretmez, bu durumda da atıl kapasite ortaya çıkar.

İşte şimdi bu durumdayız. Talep azaldı. Sadece iç piyasada değil, dış piyasalarda da azaldı. Bunun neticesinde ihracatımız azaldı. Zaten ihraç ettiğimizin neredeyse iki mislini ithal eden bir ekonomik çarpık düzenimiz vardı. Şimdi bu daha da eğrilip büküldü. 

Matematik olarak bakacak olursak 2008 sonunda 130 milyar dolar ihracat, 200 milyar dolar ithalat yapan bir ülkeydik. 2010 yılı ocak ayı sonunda IMF tarafından derlenmiş dünya mal ticareti ve dünya sanayi üretimi verilerine göre dünya sanayi üretimi yüzde 30 daraldı. Dünya mal ticareti ise yüzde 60 daralma geçiriyor. Biz de bundan payımızı aldık. 

Dış talep durduğu sıralarda iç talep de çoktan durma noktasına gelmişti. Hem dış, hem de iç piyasalarda talebin azalması önce üretimin azaltılması, sonra işten çıkartmalar, daha sonra da kendini kurtaramayan firmalar şeklinde hayatımıza yansıdı.