Ortakente TOKİ Yapılmasın

Ortakent-Yahşi Belediye Başkanı Mehmet Onur Şahbaz, geçtiğimiz hafta bir basın toplantısı ile “Maliye bakanlığının orta kent beldesinde bulunan mülkiyeti hazineye ait olan 1862 parsel no lu 977.715.94 m kare yüzölçümü taşınmazın defterdarlığa  20 .07.09 tarihli devir yazısı” ile ilgili olarak, buna karşı durulması için kamuoyundan destek istemişti. Şahbaz, Yarımada Gazetesinin 16.yıldönümü nedeni ile düzenlenen panelde de konuşmacı olarak gelen ulusal basın temsilcilerine konu hakkında bilgi vererek, yanlarında olmalarını ifade ederek ulusal basının da dikkatini çekmişti.

Fatih Bozoğlu/Bodrum Gündem 

CHP eski İlçe Başkanı Duran Öztürk, 2008 yılından beri TOKİ’nin ülkede ve Bodrum’daki uygulamalarını rapor olarak Oratakent Belediye Başkanı Şahbaza sunarak bilgi paylaşımında bulundu.

Öztürk’ün Başkan Şahbaz’a sunduğu, TOKİ Raporunda konu başlıkları özet olarak şu şekilde;

“Türkiye’deki TOKİ projelerinin kazananları, müteahhitleri ve onlara taşeronluk yapan hükümette yakın firmaların  isimleri, işin sahibi TOKİ gibi görünüyor, ancak araziyi tahsis edenler,  TOKİ konut yapımını “kat karşılığı” müteahhitlik firmalara toplu olarak nasıl devredildiği, TOKİ, 2009 yılı için belirlediği konut hedefini geçince, 2010 yılı hedefi, TOKİ′nin 2010 yılında ihalelerde nasıl bir model izleyeceği, TOKİ hazineye devredilecek tüm kamu binalarını satabileceği, TOKİ modelinin Anayurdu olan ispanyada artık uygulanmadığı, İmtiyazlı tekelleşmesi, TOKİ vergilerden ve harçlardan muaf tutularak özel ayrıcalıklı bir pozisyon elde etmiş olduğu, TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar′ın 20 milyar dolar gelir beklediği projenin ilk uygulamasının, Antalya-Finike ve Didim, Aydın-Kuşadası, Muğla-Bodrum, İzmir Konak-Mersinli ve Çeşme′de yapılmasını hedeflendiği, Kamu yönetimi reformunun temel eksenini oluşturan “yerelleşme”yi dilinden yıllarca düşürmeyen AKP, sahil şeritlerinde imar ve ruhsat yetkisini belediyelerden merkezi hükümete devretmeye hazırlandığı, iddialarından oluşuyor.

CHP eski İlçe Başkanı Duran Öztürk, Başkan Şahbaz’ın yanında olduklarını ve TOKİ konusunda destekleyeceklerini dile getirerek, Bodrum geleceği ile ilgili olan her konuda partiler üstü bir tavır konulmasının doğru olduğunu ifade etti.

TOKİ ile oldukça geniş bir araştırma yaptığını söyleyen Duran Öztürk ile TOKİ’yi konuştuk.

Bodrum Gündem: TOKİ nedir?

Öztürk: Hukuksal tarife göre “amaç dar ve orta gelirli kısmı en uygun koşullarda ev sahibi yapmak” deniliyor.  Ancak TOKİ yasası 200’den fazla alt sektörün ivmelendiği inşaat sektörünü tekele dönüştürmeyi hedefliyor. TOKİ ayrıca vergilerden ve harçlardan muaf tutularak özel, ayrıcalıklı bir pozisyon elde etti.  Üstelik orman ve hazine arazilerini tahsis edebilecek. Projelerdeki denetim ve fenni mesuliyet de yine kendisine ait.  Yani BELEDİYELER devre dışı tutulmak isteniyor.

Bodrum gündem: İspanya Modeli Nedir?

Öztürk: İkinci konut olarak hazine ve orman arazilerinden tahsis edilen bölgelere yapılıyor. Ancak örnek olarak seçilen bu model İspanya′da artık uygulanmıyor. İspanya bu modelden tarihsel, çevresel, toplumsal değerlerine zarar verdiği gerekçesiyle vazgeçmiş durumda. Ayrıca İspanya’da bu modelle üretilmiş devasa yapılar yıkılarak, doğa ile daha uyumlu hale getirilmeye çalışılıyor. İspanya’nın utandığı ve zararlarını telafi etmeye çalıştığı bu model yeni bir şeymiş gibi halkımıza sunulmaya çalışılıyor.

Bodrum gündem: Bodrum′un TOKİ′ye İhtiyacı Var mı?

Öztürk: Yarımadamızda müteahhitlerin yabancılara satış amaçlı imal ettiği 25 bin konut satılamazken ve pek çok müteahhit firma bu nedenle iflas etmiş ya da iflasın eşiğinde iken yabancıya konut satışına dönük böylesi bir girişim sorunu daha da büyütecektir.

Bodrum gündem: Sadece konut mu yapılacak?

Öztürk: TOKİ yasasına göre, yabancılara satış amaçlı konut ve villa projelerinin içinde sağlık birimleri, spor alanları, huzurevleri, sosyal tesisler de yapabilecek.  Aynı şekilde golf turizmine adı altında çevrelerinde golf alanları bulunan özel villa kentler de inşa edebilecek.

Bodrum Gündem: Hazine Ve Orman Arazileri de Tehlikede mi?

Öztürk: 15 Mayıs 2008 tarihinde Resmi Gazete′de yayınlanarak yürürlüğe giren değişikliğe göre hazineye ait yerler Maliye Bakanlığınca Kültür ve Turizm Bakanlığı′na tahsis edildi.  Hazine adına devletin hüküm ve tasarrufu altında olup tescili yapılmamış yerlerin de re′sen tescilinin talep tarihinden başlanarak bir ay içinde tamamlanması öngörüldü. Ayrıca yasaya göre Çevre ve Orman  Bakanlığınca orman arazileri Kültür ve Turizm Bakanlığı′na devredildi. Yani hazine arazisi yoksa ormandan yer verilecek. 

Bodrum Gündem: Çözüm nedir?

Öztürk: Orta kent belediye başkanının  TOKİ′ye karşı çıkışına destek vermek…Ortakent-Yahşi′yi mahvedecek, dokusunu, silüetini ve sosyal yapısını bozacak bu projeye ancak yerel yönetim, sivil toplum örgütleri ve halkın da desteğini alarak direnebilir.

Bodrum Gündem: TOKİ projelerinin kazananları, müteahhitleri ve onlara taşeronluk yapan hükümette yakın firmalar olduğunu iddia ediyorsunuz. Hangi firmalar bunlar?

Öztürk: Ülkenin dört bir yanına yayılmış TOKİ projelerinin kazananları müteahhitler ve onlara taşeronluk yapan firmalardan ibaret değil. Küçük çaplı inşaat malzemesi üreticilerinden nalburlara AKP iktidarının yarattığı rant mekanizmasından beslenen bir ağ ortaya çıkmış durumda.

TOKİ′nin 16 katrilyonluk ihalelerinin 10 katrilyonu MÜSİAD, Fethullah Hoca taraftarı TUSKON ve diğer AKP′li işadamları arasında paylaşılmış durumda. İktidara yakın şirketlere verilen katrilyonluk ihaleler, ortak girişimli ihaleler ve yapımını üstlendikleri konut, altyapı ve sosyal donatı sayıları ise:

– İHE İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi: 2490 konut, 287.258.965 TL.

– Makek Termomekanik Sanayi Anonim Şirketi: 3100 konut, 114.379.567 TL.

– Hasan Ekşi: 1744 Konut 63.026.000 TL.

– Birlik Proje İnşaat Limited Şirketi/Hakkı Ekşi Gayrimenkul Limited Şirketi: 856 konut, 160.418.760 TL.

– Kare İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 590 Konut – 215.902.440 TL

– İntim İnşaat Ticaret Müşavirlik Limited Şirketi/Altındağ İnşaat Taahhüt Ticaret İthalat İhacat Limited Şirketi : 650 yataklı 2 hastane, 3618 konut,

216.486.956 TL.

– Kuzu Toplu Konut İnşaat Limited Şirketi/Garipoğlu Turizm İnşaat İthalat İhracat ve Ticaret Limited Şirketi: 9147 konut, 890.333.787 TL.

– Seha İnşaat Mühendislik Müteahhitlik Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 2428 konut, 109.175.500 TL.

– İlci İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi/ İlsan İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi: 6556 konut, 838.565.500 TL

– Bulgu İnşaat ve Ticaret Limited Şirketi: 1848 konut, 100.728.000 TL.

– Kalyon İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 3174 Konut, 132.657.000 TL.

– Taş Yapı İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 105.000.000 TL

– Öz-Kar İnşaat Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi: 5380 konut, 256.021.000 TL.

– Albayrak Turizm Seyahat Ticaret Anonim Şirketi: 1398 konut, 328.836.800 TL.

– Öztaş İnşaat ve Taahhüt İşleri Ltd. Şti./Özsaya İnşaat Turizm A. Ş./ Bemay İnşaat Sanayi ve Ticaret A. Ş. : 5 bin 769 konut ve 1.321.142.750 TL

(Fideltus İnşaat, Emlak Pazarlama A.Ş. ile aldıkları iki ihale dahil).

– Cengiz İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi: 738 konut, 309.220.000 TL.

– Delta Proje İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi/Mutlu İnşaat Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi/Gül-Keleşoğlu İnşaat Turizm Petrol Ürünleri

Otomobil Sanayi ve Dış Ticaret Anonim Şirketi/ Gül-İş İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi: 950 konut, 590.000.000 TL.

– Mehmet Çelik İnşaat/ Tek-Çelik İç ve Dış Tic. İnş. San. A. Ş./Çelikler İnş. A. Ş./Etüd 96 İnşaat San. ve Tic. A. Ş./ Hona Grup İnş. San. ve Tic. A.

Ş./ AA Grup İnşaat San. ve Tic.A. Ş. (Hona İnşaat): 4567 konut, 740.074.362 TL.

– Makro İnşaat Ticaret Limited Şirketi: 3224 konut, 101.686.843 TL.

– Biat İnşaat Sanayi Ticaret Anonim Şirketi: 3228 konut, 121.258.125 TL.

– Bozoğlu İnşaat İnşaat Taahhüt ve Ticaret Limited Şirketi: 2502 konut, 319.308.078 TL.

– Türkerler İnşaat Turizm Madencilik Enerji Üretim Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi: 1 hastane, 1426 konut, 129.509.613 TL.

– İhlas Holding Anonim Şirketi/İhlas Yapı Turizm ve Sağlık Anonim Şirketi: 724 konut, 202.500.000 TL.

– Seç Yapı İnşaat Turizm Ticaret Limited Şirketi/Seç İnşaat Sanayi ve Turizm Limited Şirketi: 3584 konut, 165.648.555 TL.

– Ekol Yapı Endüstrisi Ticaret Limited Şirketi/Aksa Yapı Taahhüt Eğitim Ticaret Limited Şirketi: 7 okul ve sosyal donatı işi, 40.930.000 TL

– Aksa İnşaat Ticaret Taşımacılık Anonim Şirketi: 1228 konut, 72.945.000 TL.

– Aslantaş İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi: 288 konut, 13.274.000 TL.

-Akdeniz İnşaat ve Eğitim Hizmetleri Anonim Şirketi:

Bodrum Gündem: “Hasılat paylaşımı” diye bir şeyden bahsediyorsunuz, bu ne anlama geliyor?

Öztürk: Yapılan ve yapılmakta olan projeler incelendiğinde, TOKİ’nin hazine arazilerine el koymak ve proje geliştirmek konusunda “aracılık” işlevi üstlendiğine, yeni dönemde benimsenen “hasılat paylaşımı” yöntemiyle bunun iyice belirginlik kazandığına dikkat çekiliyor. Bu tür projelerde işin sahibi TOKİ gibi görünüyor. Ancak araziyi tahsis eden TOKİ konut yapımını “kat karşılığı” müteahhitlik firmalarına toplu olarak devrediyor.

Bodrum Gündem: TOKİ nin 2010 yılı hedefi oldukça büyük olmalı.

Öztürk: Toplu Konut İdaresi (TOKİ), 2009 yılı için belirlediği 400 bin konut hedefini geçince, 2010 hedefini yükseltti. TOKİ′nin büyük bölümü AKP iktidarı süresince olmak üzere bizzat yapımını üstlendiği, projelendirdiği ve ihalesini gerçekleştirdiği konut sayısı 2009 yılı sonunda 410 bine ulaşacak. 2010 hedefi bu sayıyı 450 bine çıkartmak iken 2009 hedefinin geçilmesinden ötürü, 2010 hedefi de yükseltilerek 480 bin yapıldı, yani 2010 yılında 70 bin yeni konut ihale edilecek.

 Son yıllarda “hasılat paylaşımı” adı verilen modelle iş tamamen “kat karşılığı”na dönüştü. Bu modelde TOKİ, araziyi tahsis edip, belli miktarda daire alarak projenin kalanını müteahhitlere bırakıyor. Dar gelirlilere konut edindirme amacıyla kurulan TOKİ, yine AKP′li yıllarda daha çok zenginlere yönelik konut üretimini tercih etti. Özellikle büyük kentlerdeki Ataköy Konakları, Bahçeşehir Spradon gibi projeler, bir dairenin 1 milyon dolara ulaştığı projeler olarak öne çıkıyor.

AKP iktidarı boyunca TOKİ′nin yaptığı ihalelerin toplam bedelinin 30 milyar lirayı geçtiği tahmin ediliyor. Bu ihalelerin önemli bir bölümü de Kuzu Toplu İnşaat, Kare İnşaat, İlçi İnşaat, Taş Yapı, Kalyon İnşaat, Cengiz İnşaat, Delta Proje, Türkerler İnşaat gibi sayıları 30′u geçmeyen şirkete verilmiş durumda. Bu şirketlerin hemen tamamı, AKP iktidarı öncesinde küçük çaplı, taşeronluk işleri yapan ya da inşaat işleri ile doğru düzgün alakası olmayan şirketlerken bugün milyarlarla ölçülen servetlere ulaşmış durumda.

Bodrum Gündem: TOKİ hazineye devredilecek tüm kamu binalarını nasıl satabilecek?

Öztürk: Aynı tasarısı ile TOKİ de halkın birikimlerini kolaylıkla yağmaya açabilecek. Daha önce 2008 yılında çıkarılan 5793 sayılı yasayla TOKİ Kanunu’nun 4. maddesi değiştirilmiş, TOKİ′nin mülkiyetinde bulundurduğu tüm arazilerde istediği imar planı üzerinden müteahhitle anlaşıp ürettiği binaları istediği şekilde satabilmesinin önü açılmıştı.

TOKİ’nin bu problemi ortadan kaldırılmaya çalışılıyor. Tasarı yasalaşırsa yabancı elçilikler ve mezarlıklarda olduğu gibi TOKİ’ye devredilmiş arsa ve arazilerden de Emlak Vergisi alınmayacak.

TOKİ, hazineden sadece arazi ve arsaları değil, aynı zamanda üzerinde bina bulunan tüm taşınmazları devralabilecek. Bu şekilde plan yapıp, mevcut binayı yıkarak satabilme yetkisine sahip olacak. Bunun için ya Belediyelerin hazineden kamu kurumlarına verilmiş arsaların planlarını değiştirmesi ya da TOKİ ve kamu kurumları arasında yapılacak bir protokol yetiyor. Çünkü tekrar hazineye geçen tüm mülkleri TOKİ plan yapıp satabiliyor.

Topamax online Bodrum Gündem: Türkiye’nin her noktasında TOKİ evleri var, Bodrum bu projenin neresinde?

Öztürk: Toplu Konut İdaresi, Maliye Bakanlığı’ndan toplam 416 hazine arazisinin satışını istedi. Bu arazilerin toplam yüzölçümü 8 milyon 776 bin 550 metre kareyi buluyor. İspanya Modeli bu projenin ana eksenini haraç-mezat tahsisler oluşturuyor. Hazineye ait arazileri Maliye Bakanlığı, ormana ait olanları ise Çevre ve Orman Bakanlığı TOKİ’ye devrediyor.

(Bodrum) İspanya modelinde ikinci konut olarak nitelenen evler daha proje aşamasında iken elden çıkarılıyor. İnşaatları ve işletmeyi üstlenen firmalar proje maketleri ile yurtdışında tanıtım ve pazarlama faaliyetinde bulunarak satış yapıyorlar. Konutlar hazine ve orman arazilerinden tahsis edilen bölgelere yapılıyor. İşletme ve inşaatı üstlenen firmalara teşvikler, ciddi muafiyet ve vergi indirimleri ile avantajlı bir konum sağlanıyor. Satışı cazip hale getirmek için alıcıya 7-8 yıl gibi vadeli alım olanakları sunuluyor. Modelde, mega kent projeleri ve emeklilere dönük özel hizmet paketleri ile talebin arttırılması hedefleniyor. Bu modelin ülkemizdeki uygulamasında metropol ülkelerde kamuoyu baskısı ile sınırlı faaliyet gösterebilen golf sektörü de projeye dahil edilerek, çekim yaratılmaya çalışılıyor. Yine imarsız alanlara yapılacak golf tesislerinin bulunduğu arazilere “golf villaları” adı altında yapılacak konutlarla imar açmazı açılarak, kapalı devre bir işleyişin hayata geçirilmesi hedefleniyor. Türkiye′deki uygulamada TOKİ özel firmalara ortak olabiliyor. Firmalar belirlenen tahsisli alanlarda inşaat faaliyetini kat karşılığı esasına göre yürütebiliyor. Bu alanlarda imar imtiyazları da sağlanabiliyor

Bodrum Gündem: Bodrum’da uygulanması planlanan TOKİ’nin uygulandığı bir örnek var mı?

Öztürk: Örnek olarak seçilen İspanya Modeli ile ilgili ironik bir durum var. Anayurdunda (ispanya)artık uygulanmıyor. İspanya, bu modelden tarihsel, kültürel, çevresel, toplumsal değerlerine zarar verdiği gerekçesi ile vazgeçti. İspanya, orman ve hazine arazilerini bir anayasa maddesi ile sit ve koruma alanı haline dönüştürdü. Hatta aşırı betonlaşma özelliği taşıyan yapıların yıkılması ya da restore edilmesi sureti ile çevre ile daha uyumlu hale getirilmesi, İspanya Turizm Bakanlığı′nın çözülmesi gereken en önemli sorunlar listesinde ilk sıraya yerleşmiş durumda. Bu model Çek Cumhuriyeti, Bulgaristan, İtalya ve Yunanistan′da da gündeme gelmiş ancak kamuoyunun sert tepkisi sonucu geri çekilmek zorunda kalmıştı.

Bodrum Gündem: Yerel Yönetimler yani Belediyeler devre dışında mı kalacak?

Öztürk: TOKİ kurulurken kendi hukuksal tarifini “amaç dar ve orta gelirli kesimi en uygun koşullarda ev sahibi yapmak” olarak yapmıştı. Oysa bugün çıkan “TOKİ Yasası”, kurumu 200′den fazla alt sektörün ivmelendiği inşaat sektörünün dev tekeli haline dönüştürecek. Bu yasa ile TOKİ imar planları yapacak, hazine ve orman arazileri TOKİ′ye tahsis edilebilecek.

TOKİ vergilerden ve harçlardan muaf tutularak özel ayrıcalıklı bir pozisyon elde etmiş oldu. TOKİ yapılarında her tür mimari proje yapımı denetimi, fenni mesuliyet kendisine ait. Yani belediyeler devre dışında. Bununla yetinilmezmiş gibi TOKİ şahıslara ve tüzel kişiliklere ait arsa ve diğer taşınmazlara dahi kamulaştırma adı altında el koyabilmekte.

TOKİ′nin “Hasılat Paylaşım Projesi” ile rantın yandaş müteahhitlerle bölüşümü düzenleniyor. TOKİ′nin bu proje kapsamında ortak iş yaptığı firmalar Albayrak, İhlas, Ekol, Delta, Biat, Türkerler, Aksa, Offer, Kalyon, Kuzu gibi iktidara yakın inşaat devleri. TOKİ′nin yatırım yaptığı bölgelerde AKP′li olmayan müteahhitler ya iflas ediyor ya da iflasın eşiğine geliyor.

Bodrum Gündem: Toparlamak gerekirse sonuç olarak ne diyeceksiniz?

 Öztürk: Son olarak, TOKİ yoksuldan alıp zengine veriyor, kendi zenginlerini yaratıyor. Bodrum yarımadasının imara açılmamış olan %89 na göz dikilmiştir. Turizm alan ilan edilerek belediyelerdeki imar izinlerinin Ankara’dan alınması, Ormanların tahsisi, 2/B  yasası, hazine arazilerinin TOKİ ye peşkeş çekilmesi, daha önce 5 kat yapılaşmaya izin veren plan dayatması ve  golf sahları adı altında cevre katliamı VB. gibi bunlar  zincirin birbirine bağlı aynı yağmacı anlayışın uygulamalarıdır. Ortakent Belediye Başkanı Mehmet Onur Şahbaz basın açıklamasında dedikleriniz hatırlayınız. Aynen sizlerin haberinden okuyorum, “Uzun zamandır gündemde olan konuyla ilgili fikirlerinin alınmamasının yanında haberdar bile edilmediklerini anlatan Başkan Şahbaz, Kültür ve Tabiat Kurulu’ nun sağduyulu davranarak, alanın korunmasıyla ilgili müspet bir karar alacağını umduklarını belirterek, uzmanlar tarafından yapılan çalışmalarla söz konusu arazinin hem arkeolojik, hem de doğal potansiyellerinden dolayı mutlaka gelecek nesillere miras bırakılması gereken, kamunun kullanımına sunulabilecek bir değer olduğunu söyledi.” Benim söylediklerimin haklılığına okuyucularınız karar versin. Başkan siz gazeteciler aracılığı ile tüm Bodrum Halkını, Meslek Odalarını, Sivil Toplum Kuruluşlarını ve Medyayı tek bir güç olup, verilecek olası bir devir kararını engellemeye çağırdı, ben ve arkadaşlarım onun bu çığlığına kulak verdik ve onu desteklemek ve yanında olduğumuzu söylemek için ziyaret ettik.

Bodrum Gündem: Çok teşekkür ediyoruz. Önümüzdeki günlerde Bodrum gündeminde bu konunun çok tartışılacağını sanıyorum. Seçimlerde sıkı bir rakip olmanıza rağmen, Bodrum için Başkan Şahbaz ile bir araya gelmiş olmanızda örnek bir davranış, sizleri tebrik ediyoruz.