İHTİLALCİLER BODRUM’DA TOPLANDI…

20 Mayıs 1963 ayaklanması olarak bilinen olaylarda Harp okulundan atılan öğrencilerden bir kısmı 21 Mayıs akşamı Bodrum’da eşleri ile bir araya gelerek eski günleri yad ettiler.

Fatih Bozoğlu/Bodrum Gündem

22 Şubat 1962’de başlayıp, 20 Mayıs 1963’de sona eren ve “63 ayaklanması” olarak bilinen olayın sonunda, bin 459 Harp okulu öğrencisinin okuldan atılmıştı.

Harp Okulundan atılan bu öğrenciler 59 yıldan bu yana her yıl 20 Mayıs akşamı yaşadıkları yerlerde bir araya gelerek o günleri anıyorlar. 1963’de okuldan atılan ve şu an Bodrum’da yaşamını sürdüren 7 ihtilalci, her zaman olduğu gibi 2o Mayıs akşamı bir araya geldiler. Ortakent’te Bahçe Restaurant’ta eşleri ile bir araya gelen eski dostlar, geçmiş günleri yad ederken, Türkiye ve Bodrum gündemine dair görüş alışverişinde bulundular.

Siyasi tarihimizde; “20-21 Mayıs 1963’de 1,459 Kara Harp okulu öğrencisinin dönemin iktidarı tarafından ihtilal girişiminde kullanıldı” şeklinde değerlendiren ve o dönem o Harp Okulundan atılan Turgut Nadir Erten şunları söyledi; “1958 senesinden bu yana buradakiler arkadaş. 4-5 sene sonrasında, 1962 senesinde 22 Şubat ve 22 Mayıs isimli iki tarihi olay var. Biz 21 Mayıs’a katıldık. 21 Mayıs olaylarından dolayı, mahkemeden beraat ettik. Ama bir müddet sonra, o gün siyaset onu gerektirdi, bütün Harp Okulu öğrencilerini okuldan attılar. Atılmak güzel bir tabir değildir, ama hepimiz atılmaktan onur duyan insanlarız. Çünkü o günün şartları onu icap ettiriyordu. İdarecilerin şartları da onu icap ettirdiği için bizleri okuldan atarak subay olmamızı engellediler. 60 seneden bu yana bu arkadaşlar Türkiye’nin en önemli görevlerinde bulundular. Hakimler, genel müdürler, milletvekilleri, müsteşarlar çıktı. Ticaret adamları var. Hala Guines Rekorlar Kitabında en uzun süre Jimnastik Federasyonu Başkanlığı yapan kişi de o dönem okuldan atılan bir Harbiyelidir. Senede bir böyle toplantılar yapıyoruz. Bir araya gelip tekrar o günleri yad ediyoruz.”

Bodrum’daki geceye, Harp Okulundan atılan bin 459 öğrenci arasında yer alan Turgut Nadir Erten, Özcan Oraz, Çetin Demir, Şadi Karamustafa, Mehmet Çoban, Volkan Keskiner ve Mehmet Ali Paşaoğlu ile eşleri katıldı.

NEDEN OKULDAN ATILDILAR? O DÖNEM NE OLMUŞTU?

20 Mayıs 1963 ayaklanması, 22 Şubat 1962’de, Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir ve arkadaşlarının, ordu içindeki 27 Mayısçıların tasfiyesi için, 20 Şubat günü başlatılan atama ve gözaltına almalara karşı direnişi olayının devamıdır.

27 Mayıs’ta DP diktatörlüğüne son vererek Türkiye’nin yeniden Atatürkçülüğe dönüşünü hedefleyen Milli Birlik Komitesi (MBK) içinde baş gösteren ayrılıkların derinleşmesiyle birlikte, ordu içindeki çatışmalar şiddetlenir. 14’ler olarak bilinen Milli Birlik Komitesi üyesi subayların, yurtdışına sürgüne gönderilmeleriyle birlikte ordu içinde yaşanan ayrışma ilk kez açıkça ortaya çıkmış olur.

Talat Aydemir liderliğindeki 22 Şubatçılar, 27 Mayıs’ın toplumsal bir devrim hedefiyle yola çıktığını ancak gelinen aşamada iktidarın CHP-AP iktidarına teslim edilerek 27 Mayıs’ın asıl hedefinden saptırıldığını düşünüyorlardı. Ülkeyi 27 Mayıs’a sürükleyenin bizzat parlamenter sistem olduğunu savunan Aydemirciler parlamentarizme karşı devrim fikrini öne çıkarıyorlardı.

22 Şubat 1962’de İstanbul merkezli olarak başlayan ve birçok ildeki Ordu teşkilatlarına kadar yayılan binlerce devrimci subayın yer aldığı ilk müdahale girişimi gerçekleşir.

Üst düzey komutanlardan teğmenlere kadar birçok subay emekli edilerek Ordu’dan uzaklaştırılırken Başbakan İnönü Meclis’te yaptığı konuşmada “Harp Okulu öğrencileri aldatılmıştır” diyerek olayların büyüklüğünü örtbas etmeye çalışır. Bu açıklamanın gazetelere yansımasıyla birlikte ertesi gün İstanbul’a izinli gelen Harp Okulu öğrencileri Taksim Cumhuriyet Anıtı’na üzerinde “Atatürk ve Türk Ulusu… Harbiyeli aldanmaz” yazan bir çelenk bırakacaklardır.

22 Şubat’ta yaşanan başarısızlığa rağmen 22 Şubatçılar yeni bir harekete girişmekte gecikmeyeceklerdir. 20/21 Mayıs 1963 gecesi ikinci bir deneme daha gerçekleştirilir. Yapılan planda Meclis’in feshedilmesi bakanlıkların işgali, Genelkurmay ve kuvvet komutanlıklarının kontrol altına alınması öngörülüyordu. İstanbul ve Ankara’da başlayan yönetime el koyma girişiminde ilk adım radyo istasyonlarının ele geçirilmesi ve ihtilal bildirisinin okunmasıydı.

Basit birkaç hata bütün planları bozmuş ve başarısızlığa yol açmıştı. 21 Mayıs denemesinin başarısız olmasının ardından Talat Aydemir, Binbaşı Fethi Gürcan, Yarbay Osman Deniz ve üsteğmen Erol Dinçer tutuklanmış ve yapılan yargılama sonucunda idam cezasına çarptırılmışlardı.

Aydemir ve Gürcan’ın idam edilmelerinin ardından 1459 Harp Okulu öğrencisinin okulla ilişiği kesilir ve büyük bir tasfiye operasyonuna girişilir. Bu hareketlere katılan subay sayısı o kadar fazlaydı ki Ordu içinde girişilen tasfiye operasyonu, bir noktadan sonra yarıda bırakılmak zorunda kalındı.