KATI ATIK KİMİNE SORUN, KİMİNE KATMA DEĞER?

 “Bütün renkler kirleniyordu

Birinciliği beyaza verdiler…”

Özdemir Asaf

Özdemir Asaf bu şiirinde beyazı ne kadar güzel anlatmış. Özdemir Asaf için beyaz ne ise, Bodrum için de mavi odur. Gezegenimizin mavi rengi ile birlikte Bodrum’un da mavisi gün geçtikçe kirleniyor.

Bodrum mavisini kirleten etkenlerin en başında çöp ve çöplüğümüz yer alıyor. Yıllardır çöp ve çöplük sorunumuzu çözemiyoruz bir türlü. Katı atık bütün dünyada önemli bir sorun. Ancak gelişmiş ülkeler ve bu ülkelerin yerel yöneticileri bu soruna bilimsel bir şekilde yaklaşıyorlar ve sorunu çözmekle kalmayıp, ülke ekonomisinde katkı sağlayan bir endüstriyel ürün olarak kabul ediyorlar. Daha da ileriye gidelim neredeyse çöp, yani katı atık ithal ediyorlar. Üniversitelerde “Katı Atık Yönetimi” diye bir bilim dalı bile var günümüzde.

Turizmin zirve yapmaya başladığı 80’lerden önce, Bodrum’da kayda değer bir çöp sorunu yoktu. Evlerimiz de bahçe içinde olduğundan, bugün dağ haline gelen çöpler çok daha insancıldı. Evsel atıklarımız içinde kimyasallar yok edecek kadar azdı, belki de hiç yoktu. Çöplerimiz ya toprağımıza gübre oluyordu yada evdeki kedi, köpek ve besi hayvanlarımız tarafından tüketilebiliyordu. Çarşı esnafının çöpleri ise toplanıp, Yokuş başındaki eski mezbanın oraya atılıyordu.

Turizmin gelişmesi ile atıklar da artınca, yeni bir yer arandı. 1985 yılına kadar Konacık’ın üstü Çırkan’da toplanmaya başladı. 1985’te oradaki çöplükte çıkan yangında, Bodrum’un kuzeyi yanınca, yeni bir yer arayışı oldu. Daha sonra da çöplerimiz şimdiki vahşi depolama alanı olan Torba Gökçeler mevkiinde toplanmaya başlandı. Hatta o dönemler, hafriyatlar bile Torba Gökçeler mevkiindeki vadiye dökülüyordu.

Muğla’nın Bodrum ilçesindeki katı atık çöp depolama alanında yangın çıktı. Milas-Bodrum Karayolu’ndaki çöp depolama alanında çıkan ve rüzgarın da etkisiyle geniş alana yayılan yangına, Muğla Orman İşletme Müdürlüğüne ait 2 uçak ve 2 helikopter ile havadan, 20’ye yakın arazöz, Bodrum ve diğer ilçelerden gelen itfaiye ekiplerince de karadan müdahale ediliyor…

30 yıl geçti aradan. O gün doğan çocuklarımız evlenip, çoluk çocuğa karışmakla kalmayıp, şakaklarına ak bile düşmeye başladı. 85’ten bu yana orası doldu taştı. Kimi zaman bir yanardağdan akan lavlar gibi çevresindeki ormanları da yutmaya başladı. 30 yıl bu, dile kolay. O kadar süre zarfında çöplüğümüzün rehabilitasyonuna yönelik hiçbir yatırım düşünülmediği gibi, geleceğe yönelik bir düzenlemeye de kalkışılmadı. Yani katı atık sorunumuz, gün geçtikçe çöpler gibi çoğalarak bu günlere kadar geldi.

2016 yılında çıkan yangın sayısını bile unuttuk. Çıkan yangınların alevi söndü, ama çöplük için için yanmaya devam etti. Kimi zaman harlanan alevlere müdahale edilse de, yangın hep kendini gizledi. Sinsi sinsi, için için yanmaya devam etti. Yazdan bu yana sinsi sinsi yanmaya devam eden yangın sonucu ortaya çıkan zehir, Bodrumluların ciğerlerinde yer etti.  Özellikle rüzgarın olmadığı günlerde, o zehir bulutu karabasan gibi Bodrum’un üzerine çöküyor. Bodrum zehir soluyor…

2000 yılları başında yapılan, Bodrum Yarımadası 25 binlik çevre düzeni planında Dereköy’ün kuzeyinde Yakaköy TRT vericilerin arkasındaki vadi, katı atık toplama alanı olarak belirlendi. Yapılan itirazlar sonucu, Dereköy’deki yerden vazgeçildi. Belki de uygun değildi. O dönemlerde yine Konacık-Kazderesi mevkii de düşünülebilirdi. Fakat, çöplük denildiğinde medeni ülkelerin aksine, hep vahşi depolamadaki pis koku, sızan pis sular ve görüntü kirliliği akla geldiğinden, insanlar doğal olarak kendilerinden uzak ve görmeyecekleri bir yerde olsun istediler. Elbette herkes kendisine göre haklı.

Fakat bu Bodrum’un kanayan bir yarası ve bir şekilde de çözülmesi gerekiyor. Dedik ya katı atık medeni ülkelerde bir sorun olmaktan çıkıp, endüstriyel bir ürün haline dönüşmüş.

Sorarım size aynı şekilde bizde de sorun olmaktan çıkması gerekmez mi? Eğer teknoloji gerektiği şekilde kullanılabilir ise katı atık bertaraf tesisi ne görsel olarak, nede fiziksel olarak bir sorun teşkil etmeyecektir.

2000’lerde dönemin Mumcular Belediye Başkanı konuya sahip çıkınca, katı atık alanı için Sazköy-Akdam arasındaki vadiye karar kılınmıştı. Bu gün hala çözemediğimiz katı atık sorunu o dönem 30 milyon avroluk bir bağış ile çözülüverecekti. Ama nedendir bilinmez, o gün çözülmesi gereken bu sorun, hala sorun olmaya devam ediyor.

Projenin gerçekleşmemesinde, gerekçesi ne olursa olsun, başta yerel yöneticilerimiz olmak kaydı ile her birimizin de sorumluluğu var.

Muğla Büyükşehir Belediyesi, Bodrum’un katı atık meselesini çözmek adına, göreve başladığı ilk andan itibaren çalışmaya başladı. 2016 yılı başında orman alanı olan bölgede yer teslimi sonrası, 16 Şubat’ta da hemen ihalesi yapıldı. Alandaki ağaçlar Orman Müdürlüğünün tasarrufunda olduğundan, 5 Eylül tarihine kadar söz konusu alana girilemedi. Muğla Kültür Varlıkları Koruma Kurulu Müdürlüğünce Mevcut alanda kültür varlığı var gerekçesi ile 12 Ekim’de de çalışmalar durduruldu.

Bölge yakındaki Asar tepesinde, Leleg yerleşkesi var, bunu biliyoruz. Zaten dağlarımızın hepsinde Leleg kalıntısı mevcut. 27 Mart 2014’de Koruma Kurulunca Leleg kalıntılarının bulunduğu yerler birinci derece arkeolojik sit olarak tescil edilmesine, sit alanı dışındaki alanın da entegre katı atık bertaraf tesisi yapılmasına uygun olacağı yönünde karar verilmişti. Ekim 2016 tarihinde aynı yerde tekrar arkeolojik sit alanı var diyerek durdurulması anlaşılır gibi değil. Bu karar, Bakanlığın kendi vermiş olduğu kararla çelişkiye düştüğünü gösterir.

Sonuca geldiğimizde Bodrumlular hala zehir soluyor ve bu sorunun çözülmesi için bir adım bile yol alınamamış durumda. Bu sorunun çözümünü siyasi olarak belleyenler yanlış yapıyorlar.

Bu sorun siyaset üstü ve Bodrum’un asli sorunudur, bu böyle biline.

Dilerim yeni yıl Bodrum’un bu asli sorunun çözüme kavuştuğu ve Bodrumluların artık zehir solumadığı bir yıl olsun…

Sevgi ve Saygılarımla…