KADIN HAKLARI SAVUNUCUSU “ŞİRİN TEKELİ” VEFAT ETTİ…

Türkiye’deki ikinci kadın hareketinin içindeki öncü kadın hakları savunucusu, akademisyen, siyaset bilimci, feminst yazar, aktivist Doç. Dr. Şirin Tekeli hayatını kaybetti. 

Kendisiyle tanışma onuruna eriştiğim Şirin Tekeli hayatını kadının toplumda hak ettiği yere gelebilmesine adadı. Bu adanmışlığa bedenini de tıp öğrencilerinin eğitimine bağışlayarak ayrıldı aramızdan.  Bedenini tıp öğrencilerine bağışlayan Tekeli için cenaze töreni yapılmayacağı bildirildi. Sevenleri Tekeli için özel bir anma töreni düzenleyeceklerini şu ifadelerle dile getirdiler “Biraz kendimize gelelim, en güzel şekilde uğurlayacağız” .

7 Mart 2016 yılında sevgili Şirin Tekeli ile yaptığımız kısa röportajı siz değerli okuyucularımızla tekrar paylaşıyoruz.

Çiçek Bozoğlu/Bodrum Gündem

Şirin Tekeli ile Bitez Kadınlar Kıraathanesinde yine kadınlar ve direniş üzerine bir organizasyonda bir araya geldik.

Ömrünün her evresinde kendini kadın direnişine ve aydınlanmasına adamış bir isim Şirin Tekeli. 1944 Ankara doğumlu Tekeli 81 yılına kadar İstanbul Üniversitesinde hocalık yapmış. Askeri yönetim 81’de YÖK yasasını çıkarınca üniversiteden istifa eden Tekeli “Herkes o kadar olumsuz bakıyordu ki bu yasaya. Birkaç yıl sonra değişir ben yine üniversiteye dönerim diye umuyordum. Olmadı. “

“Kadınları Yine Kendileri Kurtaracak”…

Doçentlik tezini Kadınların Siyasete Katılması üzerine hazırlayan Şirin Tekeli “Herkes alaya aldı böyle sivil siyaset konusunu. Fakat ben ısrarla üniversiteden istifa eder etmez kendi cebimden parasını vererek bu tezimi bastırdım. O zaman beş bin adet basıldı, şimdiki gibi beş yüz değil. Tükendi, bütün genç kadınlar okudu. Bir hafta sonra da YAZKO (Yazarlar Kooperatifi) bana bir dergi çıkartmamı teklif etti. O zaman araştırdım ki bütün dünyayı saran ikinci kadın hareketi daha bize gelmemiş. O zamanki sol örgütler İlerici Kadın Hareketi gibi kadınları kendilerinin kurtaracağını düşünüyordu. ‘Kadınları kurtarırsak biz kurtarırız, kadınların kendi hareketlerine gerek yoktur’ deniliyordu.”

“Bedenim Benimdir, Özel Olan Politiktir”…

Beş kişilik bir gurupla çıktıkları bu yolda bir kitap belirliyorlar ‘Juliette Mitchel’in Kadınlık Durumu’. İlk feminist söylemle tanışmaları da böyle oluyor.  Şöyle devam ediyor Şirin Tekeli “Bunun çevirisini yaparken feminizmin ne olduğunu öğrendik. Bu yeni dalga feminizmin yüzyılın başındaki oy hakkı mücadelelerinden farklı olarak ‘bedenim benimdir, Özel olan politiktir’ diyen bir hareketti. Bu bilinç yükseltme ve tartışma toplantıları derken 83-84 ten itibaren bir dizi eylem başladı. Bunlardan bir tanesi dayağa karşı yapılan eylemdi. 3-4 bin kadın katıldı genci, yaşlısı ile. O güne kadar kadınların yaptığı sokak eylemleri yasa dışıydı. Bana teklif geldiğinde ‘Ben ancak yasal olan bir eyleme katılırım’ dedim. Kabul ettiler ve Valilikten izin alındı. Ve askeri yönetim sonrası ilk yasal eylem oldu 1987 yılında. “

90’larda eylemlilik durumunun geri planda kaldığını ve direnişin kurumsallaşmaya başladığını aktaran Şirin Tekeli “Eylemlilik geri planda kaldı ve kurumsallaşma başladı. Kadın Eserleri Kütüphanesi, Mor Çatı Sığınma Evi, KADER (Kadınları meclise taşımak için kuruldu), son olarak da Kadın Hukukçuları Destekleme Vakfını Kurduk. “

“Kadına Yönelik Şiddettin Farklı Yönlerde Çok Yayıldığı Bir Konumdayız”…

Günümüzdeki kadın hareketinde 30 yılda çok yol alındığının altını çizen Tekeli “Önemli yasalar değişti Medeni Kanun ve Ceza Kanunu gibi. Şiddete Karşı Kadını Koruma Yasası çıktı. Ama bunların uygulanması ayrı bir sorun. Son günlerin en büyük faciası boşanmış kadınları eski kocalarının öldürmesidir ve kocalar beraat ediyor. Kadına yönelik şiddettin farklı yönlerde çok yayıldığı bir konumdayız. Ama kadınlar bilinçleniyor.” Derken erkeklerin asıl tepkisin de kadınların kendi hakları konusunda bilinçlenmesine karşı olduğunu savunan Şirin tekeli “ Zaten erkeklerin tepkisi de bir bakıma kadınların bilinçlenmesine. Ataerkil düzene karşı çıkmalarına bir tepki olarak, iktidarlarını kaybettikleri korkusuyla tepki gösteriyorlar.”

“Kadın Hareketi Her Zaman Enternasyonel Ve Demokratik Olmuştur”…

Kadın hareketinde dünya çapında bir gerileme söz konusu olduğunu, buna karşın Anadolu’nun en muhafazakar vilayetinde bile kadın örgütlerinin mevcut olmasının bir ilerleme olduğuna değinen Şirin tekeli sözlerini şöyle sonlandırdı “Kadın hareketi her zaman enternasyonel olmuştur, her zaman demokratik olmuştur. Yalnız kadın haklarını değil mağdur bütün kesimlerin hakları da savunulmaya çalışılmıştır. Ekoloji hareketine de destek veriyor kadın hareketi. Anadolu’ya bakarsanız da İstanbul’da beş kişi ile başlayan olay bütün Anadolu’ya yayılmış durumdadır. En muhafazakar vilayetlere kadar her yerde kadın örgütleri var.”