Bodrum Gündem

Bir Gazetecinin Gözünden 80 Yıl Önceki Karaova

Bodrum’un bir “Önsöz”ü niteliğinde olan Karaova yöresi, sahip olduğu tarımsal ve kültürel zenginliği ile büyük bir potansiyeli bünyesinde barındırmaktadır. Özellikle Eylül 2019’da Bodrum Belediyesi Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü’nün açılması sonrasında, 2021 yılı Ocak ayına kadar; Karaova bölgesi yerel üretim ve ürün çeşitliliğinin sağlanması anlamında büyük bir aşama kaydetmiştir.

Özellikle Bodrum Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın “Karaova Agro Turizmin Merkezi Olacak” söylemiyle başlattığı, yerel üretim, ulusal tüketim modeli; bölgenin özgün dokusunun korunmasına ve tanıtılmasına da büyük katkı sağlamaktadır. 

BG Dergisi’nin bu sayısında; 1941 yılının Ekim ayında Ulus Gazetesi’nde O.B. imzasıyla yayınlanan Karaova yazısını sizlerle baş başa bırakıyorum.

“En meşhur tütün, bol zeytin ve nefis bal yetiştiren Karaova kadınları bütün yaz tarla ve dağda çalışır. Kışın da boş durmaz. Kilim, halı dokurlar. Karaova köylülerinin hepsi de kilim dokurlar. Mazı kadınları ise iç ve dış pazarlarda çok aranan ve tutulan ve hele Almanya’da çok sevilen Mazı halısı dokurlar.

Mazı halılarının başlıca hususiyeti, bütün malzemesinin yerli olmasında, şekillerinin değişmemesindedir. Mazı’da 2-3 metre kare kadar seccade dokunur. Gergi, atkı işleme büklerini yerli yapağıdan el tengrekleriyle kadınlar eğirirler. Bunları mahallinde yetişen yabani boyalarla kendileri boyarlar. Model yoktur. Görenek olarak nineden gelen şekil üzerine ezbere dokurlar. Fark halının sık veya gevşek dokunmasındadır. Bu sebepten Mazı’nın halıları hem sağlam olur ve hem de rengi katiyen solmaz.

Fakat, moda ve görenek Mazı halılarının biricik güzelliğini sarsmağa başlamıştır. Yeni yetişen genç bayanlar bazı çiçekleri yeşil yapmak hevesine kapılmışlar, bunu yabani boyadan beceremediklerinden (bakam boya) denilen yeşil Avrupa boyaları kullanmağa başlamışlardır. Bu boyalar çabuk solduğundan Mazı’nın halılarının güzelliğini bozmuştur.

Mazı’nın halılarını melezleşmekten kurtaran gene Mazılıların düşüncesi olmuştur. Türk köylüsünün öteden beri bir çömlek bankası vardır. Köylü artırdığı parayı karısının boynuna altın yapar, sıkılınca bozdurur harcardı. Karaovalılar fazla paralarını halıya verirler, sıkılınca çıkarır satarlar. Fakat yeşil boyalı halıların düşük fiyatla satılması, Mazı kadınlarına ders olmuş. Onları yeşil boyayı tezgâhlarından uzaklaştırmaya sebep olmuştur. Mazı halılarını, açıkgözler kışın Mazı köyüne üşüşerek manifatura ile değişmek suretiyle çifte ticaretle toplarlar.

˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟˟

Milas’la Bodrum’un birleştiği noktadan başlayan ve sahile doğru gelen Kara ovayı bundan önceki mektuplarımda sayın okurlarıma tanıtmıştım. Bölgenin en iyi tütününü yetiştiren ve bol zeytinyağı elde edilen bu ovada en nefis bal da yetişir.

Ovayı çevreleyen çam ormanları arasına serpilen köylerde, Yeniköy, Hatıplar, Çömlekçi, Alaçam köyleri halkının tütüncülükten sonra başlıca işleri arıcılıktır. Bu bölgede kovanı olmayan tek köy evi yoktur. Balcılıkla uğraşan 8-10 köyde en çoğu 80 evlidir. 5000 kovanı vardır. 25 evli Hatıplar köyü 600 kovanıyla başta gelir. Karaovalılar arılarıyla çok uğraşırlar. Kovanlar, kışın köy evlerinde hususi yerlere çıkarılır. Bu mevsimde arılar piren çiçeklerinden faydalanırlar. Yaz gelince kovanları hayıtlar arasına ovalara taşırlar. Güz gelince çam ormanlarında, ağaçlar üzerindeki kovanlıklarına alırlar.

Böylece bir kovanda piren, hayıt ve çam balı olarak üç çeşit bal olur. Bunların en güzeli ve lezzetlisi çam balıdır. Köylü kendi yiyeceğini bu baldan alır. Hayıt ve piren balı eritilerek posası alındıktan sonra piyasaya satılır.

Havaların uygun gittiği ve son baharda vaktinde çiğ ve yağmur yağdığı yıllarda bir kovandan ortalama on kilo bal alınır. Bu yıl bahar ve yaz kurak gittiğinden istihsal az olacaktır. Fakat Karaovalılar kışın da ikinci bal kestiklerinden kış istihsalâtının, bu noksanı koruyacağını ummaktadırlar.

Muğla vilâyeti, Karaova balcılığının düzene konması ve ilerletilmesi için Mumcular nahiyesinde asri bir kovan evi kurmuşlardır. Bu bölgeye bir mütehassıs gönderilirse, her halde Karaova balcılığına çok büyük bir yardım yapılmış ve kovan sayısı birkaç misli arttırılmış olur.

Karaovalılar misafirlerine kahve yerine yaz, kış bal şerbeti verirler. Hele çam balı şerbetleri en nefis meyve şuruplarından daha hafif ve daha lezzetlidir.”

Yaşım itibariyle, Karaovalıların yaz kış misafirlerine ikram ettiği çam balı şerbetine yetişemesem de; o geleneğin tekrar canlanıp üretilerek, TARKO Satış Mağazalarından satın almayı hayal etmeden de edemiyorum.

Saygılarımla…

Cezmi Çoban

Şubat 2021 – Bodrum

 

Yazarın Diğer Yazıları
Yorumlar