Zeytine Dökülen Gözyaşı

Türkiye’de zeytine reva görülen katliam için dökülen gözyaşı, arşa yükselen çığlıklar, tepkiler ve protestolar yönetimin umurunda değil. Güzelim zeytin bölgelerine maden ruhsatı verilmeye ve ağaçlar acımasızca kesilmeye devam ediliyor hala…

Oysa dünya, zeytine altın değeri veriyor. İklimi müsait ülkeler dağa taşa zeytin ekiyor. İspanya, Portekiz, İtalya, Fas, Cezayir, Tunus, İsrail seferberlik ilan etmiş, bir karış toprağı bile boş bırakmıyor, zeytinle buluşturuyorlar. Akıllı ülkeler zeytin ağacını öylesine koruyorlar ki, dalına dokunan yanıyor. Yeryüzünün en yararlı, en zengin, en kutsal ve ölmez ağacıdır zeytin. Eczane gibidir mübarek. Meyvesi, yağı, yaprağı, çekirdeği her tarafı şifalıdır. Şimdi kuruyup dökülen yapraklarından bile çay yapıyorlar. Tüm organlara inanılmaz yararlı bir çaymış zeytin çayı. İnsanoğlu nasıl kıyar, nasıl keser kendisine böylesine yararlı bir ağacı?

Eskiden zeytine çok saygılı, kıymetini bilen bir toplumduk. Zeytine düşmanlığımız, turizm bölgelerine ve sahillere yerleşim rüzgârıyla başladı. Yazlık evler, siteler, tatil köyleri, oteller, moteller derken, hele turizm de iyi para getirmeye başlayınca, zeytin bölgelerimizi mahvetmeye ve inanılmaz bir kıyıma başladık. Gidin bakın Edremit’e, Ayvalık’a, Çeşme’ye, Urla’ya, Milas’a, Bodrum’a, Marmaris’e, Köyceğiz’e, Fethiye’ye, Kalkan’a, Kaş’a, hangi birini sayayım delik deşik ettik zeytinliklerimizi. Öyle uzaklara gitmemize gerek yok, bölgede yaşadığımız yerlere bir gözatın, site yapacağız diye bir gecede hala kesiyorlar zeytinleri. Akşam gördüğünüz zeytin ağaçlarının yerinde, sabah kalktığınızda yeller esiyor. İmara kurban ettiğimiz zeytinlikler yetmezmiş gibi, şimdi bir de madencilerin vahşi iştahlarına ve saldırılarına açıyoruz yeni zeytin alanlarını. Böyle bir cinayetin altında, ne yazık ki yine Ankara yönetiminin imzası var.

Dünya genelinde yaklaşık 10 milyon hektardan fazla alanda 1 milyar civarında zeytin ağacı var. Zeytinin ve yağının insan sağlığı ve besin için önemi günümüzde daha fazla anlaşıldığından, ekim alanları ile ağaç miktarının çok daha arttırılmasına çalışılıyor. Zeytin ağaçlarının yüzde 98’i Akdeniz çanağında yer alıyor. Ülkemizde 187 milyon zeytin ağacı olup, dünyadaki ağaçların yüzde 21’ine sahibiz. Avrupa’nın toplam zeytinlik alanı 4,6 milyon hektar. Bunun yüzde 55’i İspanya’da, yüzde 23’ü İtalya’da, yüzde 14,6’sı ise Yunanistan’da. Dünyada zeytin üretiminin toplamı 20 milyon ton. Bunun 1 milyon 530 bin tonu ülkemizde üretiliyor. Ancak son 4 yıldaki üretimimizde düşme olduğu da gözleniyor. Dünya zeytin üretiminde İspanya’nın payı yüzde 33, Yunanistan’ın 15, İtalya’nın 13, bizimki ise yüzde 8 civarında. Dünyadaki zeytinyağı toplam üretimi 4 milyon tona yakın. Bunun ancak 170 bin tonu ülkemizden çıkıyor. Ne yazık ki dünya üretimindeki payımız, son yarım asırda yarıya düşmüş. İhracat rakamlarımız da rakiplerimize oranla çok aşağıda.

Şurası bir gerçek ki, zeytin üretimini ciddiye alsak, üretim kontrol ve disiplinini sağlasak, verim artışını hedeflesek var ya, dünya birinciliğimiz işten bile değil. Zeytin de de, yağında da açık ara şampiyon oluruz. Bunun için üretime devlet desteğini arttırmalı, iklimin müsait olduğu bölgelerde ekilmemiş alan bırakılmamalı, boş hazine arazileriyle dağlık bölgelerde sürekli ekim yapmalıyız. Ayrıca zeytin ağacını özel koruma altına almalı, kesime ve tahribata ağır cezalar vermeli, imar rantına ve maden rüzgârına mutlaka engel olmalıyız. Yaş kesen baş keser anlayışına sahip bir dinin mensubu olduğumuzu da unutmamalıyız. Kutsal kitabımız kuranda zeytinle ilgili 7 ayet var. Hele Nur suresindeki 35.ayet zeytin ağacını kutlu, mübarek bir ağaç olarak belirtiyor. Ayrıca sadece kuranda değil, Tevrat ve İncil’de de zeytin sözcüğü tam 140 kez geçer. Özetle kutsal kitapların tümünde zeytin, bereket-barış-akıl ve olgunluk sembolü olarak yer alır.

Rüyalarda da zeytin ağacı çokça yer bulur. Rüyada zeytin ağacı görmek ve dikmek hayra, berekete, çok nimete işarettir. Rüyanızda zeytin fidanı satın aldığınızı ve diktiğinizi görürseniz eğer, berekete ve hayra erer, bollukta kalırsınız. Zeytin ağacına çıkmayı nimete sahip olmak, inmeyi nimeti elinden kaçırmak şeklinde değerlendirir rüya yorumcuları. Rüyanıza zeytin ağacını kestiğiniz düşerse eğer, başınıza bir felaket geleceği yâda mal kaybedeceğiniz, tüccarsanız iflas edeceğiniz şeklinde yorumlanır. Ama zeytin ağacına su verirseniz rüyanızda ve toprağını kabartırsanız, zengin ve servet sahibi oldunuz manasına çekilir. Atasözlerimizde de rastlarız zeytine. Örneğin barısın simgesi olarak gösterilen zeytin dalı uzatmak, zeytinyağı gibi üste çıkmak, bağ babadan zeytin dededen kalmalı ifadeleri gibi…

Zeytin yetiştiriciliğinin 6000 yıla yakın bir tarihi var. Milattan önce 4000 yıllarında Anadolu’da başlayan zeytincilik, buradan Akdeniz’in diğer ülkelerine yayılmış. Dünyanın en yaşlı zeytin ağacı Lübnan’ın Bshaale kasabasında olup, 2000 yıllık olduğu tahmin ediliyor. Türkiye’nin en yaşlı ağacı ise, Manisa’nın kavunuyla ünlü Kırkağaç bölgesinde ve 1659 yaşında. Bu ağaçtan son yapılan hasatta 200 kilo zeytin toplandığı, 50 litre de yağ çıktığı biliniyor. Zeytinle ilgili bilgiler bitecek gibi değil. Marmara-Ege ve Akdeniz bölgelerimizde yetişen zeytinlerimizin ve yağlarımızın şöhreti dünyaya yayılmış durumda. Her yıl Ayvalık-Edremit ve Milas bölgemizde elde edilen zeytinyağlarımız, Avrupa ve Amerika’da sürekli madalyalar alıyor. Hele Milas’ın Memecik cinsi zeytininden üretilen yağ, dünyada altın değerine satılıyor. Çoğumuz kahvaltıda siyah yâda yeşil zeytin yeriz. Ama biliyor musunuz ki, ülkemizde sofralık zeytinin tam 23 çeşidi var. Gidin Milas, Bodrum, Fethiye pazarlarına, pembe çizme-yeşil memecik-domat-çekişte-eşek-erkence gibi pek çok çeşidine rastlarsınız.

Zeytin öyle bir ağaçtır ki, söküp budadıktan sonra dilediğiniz yere diktiğinizde, hiç bozulmadan yeniden yaşar. Onun için ölümsüz ağaç diyorlar ya zeytine. Bu kutsal ağacın değerini bilmeli, beslenmemizde ve sağlığımızda çok önemli olan zeytine gerekli sevgiyi ve saygıyı göstermeliyiz.

Can Pulak