Vergide Dünya Halleri – 5

Haftanın Vergi Bülteni 

Yasama organı olarak meclislerin tarihte ilk çıkışı vergilerin denetlenmesi ve kararlanması temelinde olmuştur.

Magna Carta[1] Libertatum’da birçok hüküm olmakla birlikte, malî hukuk bakımından bizi burada asıl ilgilendiren hüküm Fermanın 12’nci maddesinde yazılıdır. Bu maddeye göre, üç eski feodal vergi hali dışında Kral, Magnum Concilium’un rızası olmaksızın vergi ve yardım toplayamayacaktır. Yani bu madde ile “vergiye rıza (consent to taxation)” ilkesi veya “temsilsiz vergi olmaz (no taxation without representation)” ilkesi kabul edilmiş oluyordu.[2]

Bu hafta ekonomi ve vergi dünyamızda neleri en çok konuştuk. İsterseniz hep birlikte bir göz atalım…

1.Yeni Af Kanunu Yolda…

Kamuya olan borçların yapılandırılmasını öngören kanun teklifinde 30 Nisan 2023 olan son başvurun tarihi 31 Mayıs 2023’e, 31 Mayıs 2023 olan ilk taksit ödeme tarihi de 30 Haziran 2023’e çekilecek. Muhtemel verilecek önergeye göre deprem bölgesindekiler Veraset ve İntikal Vergisi’nden muaf olacaklar. Tasarıda;

Kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırılmasına, İhtilaflı alacakların tasfiyesine,

İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemlerin sonunda yapılacak tarhiyatlara,

Matrah artırımına, Kayıt ve muhasebe düzeltmelerine, Devir yoluyla birleşmelerde, devrolan kurumun devir öncesinde iştirak alımına ilişkin finansman giderlerinin, devralan şirkette gider olarak dikkate alınabilmesine,

Genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası tutarının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutar olarak değiştirilmesine,

Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknoloji Geliştirme Bölgesi dışında teşvik kapsamında çalışılabilecek süreye ilişkin Cumhurbaşkanının sahip olduğu %75’e kadar artırma yetkisinin %100’e çıkartılmasına,

ilişkin düzenlemeler önerilmiştir.

2.İşverenin 50 bin liraya kadar olan nakdi yardımları vergiden muaf olacak.

Deprem bölgesinde işverenlerin çalışanlara 50 bin liraya kadar yaptıkları nakdi yardımlar  sigorta primi ve vergiye tabi olmayacak. Deprem bölgesinde araç muayene süreleri 8 Mayısa kadar uzatılacak. Bu süreyi yeniden uzatma konusunda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına yetki verilecek.

3.BDDK konut kredilerinde limitleri artırdı…

BDDK, daha önce 2 milyon lira ve altında olan konutlar için belirlediği yüzde 90’a kadar kredi kullanım sınırını 5 milyon lira ve altında olan konutlar şeklinde güncelledi. Söz konusu oran, değeri 5 milyon lira ile 10 milyon lira arasındaki sıfır konutlar için ise yüzde 70 ila 80 arasında olacak. Değeri 10 milyon lira ile 20 milyon lira arasında değişen sıfır konutlar için tüketiciler bu bedelin azami yüzde 60-70’i kadar kredi alabilecek. Değeri 20 milyon liranın üzerindeki sıfır konutların ise yüzde 50’si ila 60’ı arasında kredi kullanabilecek.

4.İkinci el konutlar için de azami oranlar yeniden belirlendi…

Karar ile, ikinci el konut alımında ve konut teminatlı kredilerde kullandırılabilecek azami kredi tutarları da yukarı yönlü revize edildi.Buna göre, değeri 1 milyon lira ve altında olan ikinci el konutlar için, bu bedelin yüzde 90’ı kadar kredi kullanılabilecek. Söz konusu oran, değeri 1 milyon lira ile 2 milyon lira arasındaki ikinci el konutlar için ise yüzde 60 ila 70 arasında olacak.

Değeri 2 milyon lira ile 5 milyon lira arasında değişen ikinci el konutlar için tüketiciler bu bedelin azami yüzde 50-60’ı kadar kredi alabilecek.Değeri 5 milyon lira ile 10 milyon lira arasındaki ikinci el konutlarda 2,5 milyon lira ila 3 milyon lira tutarında kredi kullanılabilirken, 10 milyon lira üzerindeki ikinci el konutlar için kredi kullanılamayacak.

5.Prefabrik yapı ile konteynerler için KDV İade düzenlemesi…

Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğe göre, prefabrik yapı ile konteynerlerin indirimli orana tabi teslimlerinden kaynaklanan KDV iade alacağı, yılı içinde nakden iade edilebilecek.

6.Kamulaştırmada kıymet takdirini değerleme kuruluşları yapacak…

Deprem sebebiyle ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan yeni bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile depreme yönelik yerleşme ve kalıcı yapılaşma işlemlerine yönelik tedbirler belirlendi.Buna göre Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen geçici veya kalıcı iskan alanlarında gerekmesi halinde kamulaştırma yapılacak. Bu alanların maden ruhsat alanlarına denk gelmesi halinde, özel durumlar haricinde maden ruhsatı iptal edilecek. Kamulaştırmaya ilişkin değer tespiti bedelleri SPK tarafından yetkilendirilmiş değerleme kuruluşları tarafından yapılacak.

7.Maden ruhsatı ve kira sözleşmeleri otomatik feshedilecek…

Bakanlığın belirlediği iskan alanlarında bulunan, mesire yerleri, taşınmaz ve parklara ilişkin kira sözleşmeleri resen iptal veya feshedilmiş sayılacak.

8.Yabancı kuruluşlar da konut ve işyeri yaptırabilecek…

Kararname uyarınca yerli veya yabancı kişi, kurum ve kuruluşlar hibe edilmek üzere Bakanlığın gösterileceği yerlerde projelere uygun konut ve işyeri yaptırabilecekler.

9.Deprem bölgesindeki yerleşik veya üretim tesisi 4 ilde bulunan firmalara, vergi, resim, harç istisna belgeleri ve belgesiz ihracat kredilerinde ek süre verilecek…

Bu kapsamda, merkezi veya üretim tesisleri Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya illerinde olmamakla beraber, istisnaya konu faaliyeti anılan illerde gerçekleştirdiğini belgeleyen vergi, resim, harç istisnası belgesi sahibi firmalar 31 Aralık’a kadar Ticaret Bakanlığı’na başvurmaları ve sayılan diğer koşulları karşılamaları kaydıyla ek süre imkânından yararlanabilecek.

10.2022 Büyüme ve Dış Ticaret Rakamları Açıklandı…

GSYH 2022 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 3,5 oranında, 2022 yılının tamamında ise bir önceki yıla göre yüzde 5,6 oranında büyüme kaydetmiştir. Dördüncü çeyrekte tarım sektörü yüzde 0,3 ve sanayi sektörü yüzde 3,0 oranında daralma kaydederken hizmetler sektörü (inşaat dâhil) yüzde 6,3 oranında büyüme kaydetmiştir.

İhracat, Ocak-Aralık 2022 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,9 artarak 254 milyar 172 milyon dolara, ithalat da yüzde 34 artışla 363 milyar 711 milyon dolara ulaştı. Dış ticaret açığı geçen yıl yüzde 137 artarak 109 milyar 539 milyon dolara yükseldi.

11.Dünya Bankası, deprem felaketinin maliyetini hesapladı…

Dünya Bankası’nın yayınladığı hızlı hasar değerlendirme raporuna göre, 6 Şubat’ta meydana gelen iki büyük deprem Türkiye’de, 2021 yılı GSYH’sinin yüzde 4’üne denk gelen yaklaşık 34.2 milyar dolarlık fiziksel hasara yol açtı.

Türkiye’deki doğrudan fiziksel hasarlar üzerinde odaklanan Küresel Hızlı Afet Sonrası Hasar Tahmini (GRADE) Raporu’nda, 1,25 milyon insanın yaşadığı binaların orta ila ağır derecede hasar görmesi veya tamamen çökmesi nedeniyle geçici olarak evsiz hale geldiğinin tahmin edildiği belirtildi.

Rapora göre, hasarın yüzde 81’i yaklaşık 6,45 milyon kişinin yaşadığı Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya ve Adıyaman illerinde meydana geldi. Konutlarda meydana gelen doğrudan hasarların toplam hasarın yüzde 53’ünü (18 milyar $) oluşturduğu, toplam hasarın yüzde 28’inin (9,7 milyar dolar) ise konut dışı binalarda (sağlık tesisleri, okullar, kamu binaları ve özel sektör binaları), yüzde 19’unun (6,4 milyar dolar) da altyapı tesislerinde (yollar, elektrik, su temini) meydana geldiği ifade ediliyor.

12.Varlık Fonu, Borsa’ya destek verecek…

Deprem felaketlerinin ardından Borsa İstanbul’a destek olmak amacıyla bir dizi yeni teşvik kararı ve Bireysel Emeklilik Fonlarına yönelik yeni kararlar alınırken; yeni bir adım olarak BYF’ler aracılığı ile borsaya destek olmak amaçlanıyor.

Aktarılacak fonun toplam büyüklüğünün, Türk Hava Yolları gibi tüm TVF şirketlerinin 2022 kazancını bildirdikten sonra belirleneceğini belirten konuya yakın kişiler, Borsaya aktarılacak tutarın kademeli olarak tahmini 1 milyar dolarlık başlangıç tutarının ötesine geçebileceğini söyledi.

13.’Borcu yoktur’ yazısı için yüzde 10 şartına erteleme…

Taksitlendirilen borçlar için borcun yüzde 10’u ödenmeden “borcu yoktur” yazısı verilmeyeceği şartı 31 Temmuz’a kadar kaldırıldı.

14.2022 Yılı Kira Gelirleri Mart Ayında Beyan Edilecek…

Gayrimenkul Sermaye İradı (GMSİ) olarak adlandırılan kira gelirleri gerçek kişilerce Mart ayının 31’ine kadar beyan edilerek, bu gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisi biri Mart ayı, diğeri Temmuz ayı olmak üzere iki eşit taksitte ödenebilmektedir.

2022 YILI İÇİN;

-Konutlar için yıllık kira geliriniz 9.500 TL den fazla ise

-İşyerleri için yıllık brüt kira geliriniz (stopaj dahil rakam) 70.000 TL den fazla ise Mart 2023 sonuna kadar beyanname vermek gerekmektedir.

İş yeri kira gelirleri, üzerinden her ay %20 oranında vergi kesintisi yapılmış olan gelirlerdir. Stopaj yolu ile vergilendirilmiş olan gelirlerin gayri safi toplamı aşağıdaki tutarları geçmedikçe beyan edilmez ve ilave vergi ödenmez.

*2023 Yılı Beyan Sınırı: 150.000.- TL

*2022 Yılı Beyan Sınırı: 70.000.- TL (Bu beyan döneminde uygulanacak istisna tutarıdır.)

Gelirlerin yıllık toplamı beyan sınırını aşıyorsa gelirlerin tamamı beyan edilir. Mükelleflerin bu gelir unsuru dışında başka gelirleri de varsa, gelir vergisi kanunun 86. maddesi çerçevesinde bu gelirlerin toplamı beyan sınırı ile mukayese edilerek irdeleme yapılacaktır.

Ücret, kira, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin beyanname verecek olanlar “Hazır Beyan Sistemi” içerisinde yer alan “Beyanname Doldur” menüsünden beyannamelerini kontrol edip, istedikleri değişiklikleri yaptıktan sonra bu beyannamelerini onaylayabileceklerdir. Bu beyannameler 31 Mart 2023 tarihine kadar verilebilecektir.

Beyanname Verilirken Nelere Dikkat Edilmeli?

*2022 yılı için uygulanacak istisna tutarı 9.500 TL olup, bu istisnadan sadece mesken kira geliri elde edenler faydalanabilecektir.

*İstisna sadece tek mesken için uygulanacak olup, birden fazla mesken kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.

*Kira gelirini beyan etmeyen veya eksik beyan edenler istisnadan faydalanamayacaktır.

*Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari ve zırai kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı kişiler, konut kira geliri istisnasından yararlanamayacaktır.

*2022 yılı içerisinde 9.500 TL üzeri mesken kira gelirinin yanında, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde edilen ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların gayri safi tutarları toplamı 250.000 TL’yi geçenler 9.500 TL’lik mesken istisnasından yararlanamayacaktır.

*İşyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırını (2022 yılı için 70.000 TL) aşanlar (Beyanname verme sınırı olan 70.000 TL’nin aşılıp aşılmadığının tespitinde, gelir vergisi kesintisine tabi brüt kira gelirleri ile konut kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen tutarını aşan kısmı birlikte dikkate alınacaktır) beyanname vereceklerdir.

*Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kirayla oturdukları konut veya lojmanların kira bedeli gider olarak indirilir (yabancı ülkelerde ödenen kira bedelleri indirilemez).

Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle…

[1] Magna Carta Libertatum (Büyük Hürriyet Fermanı) isimli belge 15 Haziran 1215 tarihinde imzalandı.

[2] https://www.anayasa.gen.tr/mali-hukuk.htm