Bodrum Gündem
Abbas Coşar

Abbas Coşar

Abbas Coşar, 30.08.1970 tarihinde Malatya'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Malatya'da tamamladı. 1992 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mekteb-i Mülkiye) iktisat Bölümünden mezun oldu. 1993 yılında açılan sınavda başarı göstererek Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü olarak göreve başladı. Maliye Bakanlığında Gelirler Kontrolörü ve Gelirler Başkontrolörü olarak 14 yıl görev yaptıktan sonra 2006 yılında Yeminli Mali Müşavir olarak çalışmak üzere özel sektöre geçti. Halen Yeminli Mali Müşavir olarak görev yapmakta ve Bir Bağımsız Denetim Şirketler Grubu bünyesindeki şirketlerin Yönetim Kurulu Başkanlığını yürütmektedir. Vergi Hukuku alanında yayınlanmış çok sayıda makalesi bulunmakta olup, Vergi Sorunları Dergisinde 2 yıllık bir süreyle yazı işleri müdürlüğü yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.

    Vergide Dünya Halleri – 9

    Haftanın Vergi Bülteni

    1.ChatGPT ve Dijital Çağ Siyaseti

    ChatGPT Nedir?

    ChatGPT; OpenAI tarafından geliştirilen, yapay zekâya dayalı bir sohbet robotu. Robot, kendisine sorduğunuz soruları karşınızda bir insan varmış gibi cevaplayabiliyor.[1]

    ChatGPT; Microsoft’un yapay zeka alanında ortaklık yaptığı OpenAI tarafından geliştirilen, yapay zekâya dayalı bir sohbet robotu. Robot, kendisine sorduğunuz soruları karşınızda bir insan varmış gibi cevaplayabiliyor. Ayrıca, ChatGPT hangi dilde yazdığınızı anlayabiliyor, sizin için açıklayıcı yazılar oluşturabiliyor, farklı programlama dillerinde programlar yazabiliyor ve hataları dahi ayıklayabiliyor.

    Peki Bunu Nasıl Başarıyor?

    ChatGPT, internet üzerinden öğrendiği bilgileri derleyip tatmin edici cevaplar verebiliyor. Bunlar aslında Google arama motoru üzerinden de erişilebilen cevaplar. Aralarındaki fark ise Google aranan konu ile ilgili tüm seçenekleri yani birbirinden farklı kaynakları kullanıcıya sunarken, ChatGPT bir dizi tahminde bulunarak ulaştığı tek bir cevabı çok daha hızlı bir şekilde kullanıcıya sunuyor. Tabii ki soruları cevaplarken kaynak belirtmiyor. İnternetteki bilgilerle eğitilen ChatGPT, cümleleri kelime kelime oluşturuyor ve her bir kelimeden sonra gelmesi gereken en muhtemel ifadeyi seçerek ilerliyor.

    ChatGPT zaman zaman yanlış bilgiler de verebiliyor. Bunun sebebi de sohbet robotunun bilgileri internet üzerinden derlemesi. 30 Kasım 2022’de tüm dünyadaki insanların kullanımına sunduğu doğal dil işleme teknolojisi. 2021’e kadar internette var olan tüm bilgileri okumuş, milyarlarca kelime haznesine sahip bir dil modeli.

    ChatGPT’nin gelecekte farklı amaçlar için de kullanılması öngörülüyor. Bu teknolojinin günlük yaşamda nerelerde karşımıza çıkacağını ve bizleri nasıl etkileyeceğini ilerleyen zamanlarda hep birlikte göreceğiz!

    ChatGPT’nin bazı bilimsel sorulara nasıl cevaplar verdiğini aşağıda sizinle paylaştık. Siz de ChatGPT’yi kullanarak merak ettiğiniz sorulara cevaplar bulabilirsiniz!

    Kendisine Nasıl Ulaşırım?

    App-Store’dan çok daha büyük olmak üzere açılacak plug-in dükkanlarından aldığınız ek hizmetlerle “Akşama bana vejetaryen yemek tarifi bul ve malzemeleri evime yollat” diyebileceğiniz bir araç. Sonuncusu henüz gerçekleşmedi ama en geç 2030’da bekleniyor. Hareketlerinizi, beğenilerinizi takip edip zırt pırt reklamlar çıkarmayan, sansürsüz, off-line, interneti yerinden edecek, bir çipe sığan, çığır açan bir teknoloji. Durmayın henüz denemediyseniz arama çubuğuna https://chat.openai.com/ yazın ve bu dünyaya balıklama dalın.

    Romanya, Dünyanın İlk Yapay Zekalı Hükümet Danışmanını Tanıttı…

    Başbakan Nicolae Ciucă, yapay zeka destekli yeni danışmanını tanıttı. Ciucă, çarşamba günü kabine toplantısında ‘Ion’ isimli yapay zeka destekli programa sahip yeni danışmanını açıkladı.

    Büyük bir cam ekrandan oluşan dijital ara yüze sahip robot, Romanyalı araştırmacılar tarafından tasarlandı. Yeni danışman, vatandaşların şikayet ve tekliflerini iletecek.

    Yapay zekanın başarısı, Microsoft Bing arama motoru, günlük 100 milyon aktif kullanıcıyı aştı. Bu güncelleme, teknoloji devinin OpenAI ile yaptığı 10 milyar dolarlık yatırımın bir parçası olarak karşımıza çıkmıştı.[2]

    Sonrasında ise belki de uzun süredir olmadığı kadar “Bing” ismini duymaya başladık, zira platformun mobil uygulaması ChatGPT desteğinin ardından yükselişe geçti. Bing’in mobil uygulamasının 2022 yılı içinde App Store’da 800 bin kez indirildiği bilgisi paylaşıldı.

    Microsoft ayrıca OpenAI modellerini çeşitli tüketici ve kurumsal ürünlere dağıtmayı planlıyor. Microsoft’un Bing arama sonuçlarına ChatGPT entegrasyonu ekleyerek Google’a meydan okumaya hazırlandığı söyleniyor. Şirketin bazı dil yapay zeka teknolojilerini Word, PowerPoint ve Outlook uygulamalarına entegre edeceği de iddia ediliyor.

    Goldman Sachs’ın yaptığı araştırmaya göre; tüm işlerin dörtte biri yapay zekâ tarafından yapılabilir. Ayrıca, dünya genelinde 300 milyon kadar tam zamanlı iş, ChatGPT gibi platformları ile otomatikleşebilir.

    Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da mevcut işlerin yaklaşık üçte ikisi bir dereceye kadar yapay zekâ otomasyonundan yararlanıyor ve tüm işlerin dörtte biri kadarı da tamamen yapay zekâ tarafından yapılabiliyor.

    2.YAPAY ZEKA VE VERGİ DÜNYASI

    *Yapay zekâ ile çalışan robotik süreçle birlikte otomatik veri girişi, çok sistemli entegrasyon, tekrarlanan görev- ler, süreç mutabakatı, fatura ve belgeleri okuma söz konusu olabilmektedir. Süreç robotları; yorumlama ve karar verme gibi önemli işlemleri çok kısa sürede ve minimum hata ile gerçekleştirebilmektedir.

    * Yapay zekâ uygulaması ile vergilendirme sürecinde kamusal verilerin dışarıya sızmasına neden olabilecek insan faktörü azalmaktadır. Büyük veri teknolojisinin kullanılmasıyla, kişisel tercihler hızlı bir şekilde hesaplanıp, analiz edilebilir konuma gelmiştir.

    *Ayrıca, mükellefler ile ilgili bilgiler sisteme kolaylıkla aktarılabilmektedir). Ancak siber saldırılar konusunda gerekli önlemlerin alınmış olması büyük önem arz etmektedir Aksi takdirde, çağımızın önemli bir sorunu olan siber saldırılarla mükelleflerin elektronik ortamda kayıtlı olan bilgileri tehlikeye düşebilecektir.

    *Gelecekte ise vergi idaresi, finans sektörü ve üçüncü tarafları düşündüğümüzde otomatik vergi operasyon yö- netimi ile süreç yönetimi ve iş akışı, doküman yönetimi, veri toplamanın yapay zekâ ile yönetilmesi beklenmektedir. Otomatik vergi operasyonları yönetimi aracılığıyla vergi uygulamaları ile ticari istihbarat ve analizde doğrudan bağlantı kurulacak ve otomatik beyannamenin hayatımıza girmesi sağlanacaktır.

    *Vergilendirme sürecinin elektronikleşmesi ve yapay zekâ ile birlikte vergi incelemeleri de değişmektedir. Vergi incelemelerinin mükellefler tarafından üretilen e-defter, e-fatura gibi elektronik veriler aracılığıyla daha verimli ve etkin yapılabilmesi için Vergi Denetim Kurulu bünyesinde vergi denetim analiz sistemi (VEDAS) adı altında bir e- denetim sistemi tasarlanmıştır.

    *Başkanlık bünyesinde geliştirilen e-denetim altyapısının e-denetim teknikleri yo- luyla tamamlanabilecek vergi incelemeleri planlanmış ve böylelikle teknik altyapı oluşturulmuştur. Böylelikle vergi incelemelerinin daha az hata ile yapılması planlanmaktadır. Bunun yanı sıra yeni nesil bir sistem olan interaktif vergi dairesi ile tüm hizmetlerin elektronik ortamda, kullanıcılarla anında iletişim kurularak, kolay, hızlı ve etkin bir biçimde yapılması sağlanmıştır.

    *Günümüzde, gelir idareleri yapay zekâyı birçok alanda kullanmaktadır. Öncelikle yaygın ve etkili olarak kullanılan dijital asistanlık hizmeti bu konudaki masrafların minimize edilmesini sağlamaktadır. Akıllı portallar, mükelleflere rehberlik ve destek sağlamakta ve mükelleflerle doğrudan iletişim kurarak ihtiyaç duydukları konulara cevap vermektedir.

    *Dünyada yaşanan değişim, beraberinde ülkemize de sirayet ederek önemli gelişmelere öncülük etmektedir. Bu durum, idari masrafların azalmasına, bürokrasinin minimize edilmesine, zamanında gelir akımının sağlanmasına, katılımın ve vergi uyumunun pekiştirilmesine önemli bir katkı sağlamaktadır.

    *Gelir İdaresinden yapılan açıklamalarda;“bankalar, tapu daireleri ve gümrükler gibi kurumlardan vergilendirmeyi ilgilendiren tüm verileri aldıklarını” dile getirmiştir. Tüm verilerin sistematik bir şekilde analiz edilerek yapay zekâ, büyük veri ve makine öğrenmesi gibi tüm unsurları kapsayan yazılımlar önemli ölçüde tamamlanarak, bazı pilot uygulamaların gerçekleştirildiği ifade edilmiştir. Böylelikle vergi tahsilatı konusunda yeni dönem, yapay zekâ ile birlikte daha verimli ve az hatalı bir tahsilat sürecine dönüşecektir.

    *Gerçekleştirilen açıklamalar kapsamında, “mükellefin daha beyannamesini doldururken, hataları konusunda uyaran bir sistem üzerinde çalışıldığı ve uygulamanın bu sene hayata geçmesini hedefledikleri” ifade edilmiştir.

    *Ayrıca, “mükellef odaklı anlayış çerçevesinde vergi dairelerindeki fiziki ortamı iyileştirdiklerini ve ortak vezne uygulamasına gittiklerini belirterek, mükelleflerin işlemlerini kolaylaştırmak için vergicilikte dijital dönüşüm gerçekleştirdiklerini” dile getirilmiştir.[3]

    *E-fatura, e-arşiv fatura, e-serbest meslek makbuzu (e-smm), e-müstahsil makbuzu, e-irsaliye, e-gider pusulası, e-döviz belgesi, e-bilet, e-defter gibi dijital oluşan belgelerin, yazarkasalar, pos cihazları ve ödeme kaydedici cihazlardan çıkan belgelerin kayıtlarının dijital olarak otomatik oluşturulması ülkemizde ileri düzeyde gerçekleşmiş öncü uygulamalar arasındadır.

    Sonuç olarak özetleyecek olursak, yapay zekanın vergicilik üzerindeki olumlu etkilerini şöyle sıralayabiliriz;

    *Gelir idaresi, portal uygulaması ve vergi hesaplamalarında yapay zekâ kullanımı ile minimum hatayı hedeflemektedir.

    * Mükelleflerin beyanname doldurma aşamasında, olası hatalar konusunda uyarılacağı bir yapay zekâ uygulaması ile vergilendirmede arzu edilen sonuçlar elde edilebilecektir. Böylelikle kayıt dışılık sorunu da büyük ölçüde minimize olabilecektir. Olası hataların azalmasıyla tahsil edilen vergi gelirlerinde bir artış sağlanabilecektir.

    *Karşılaşılabilecek sorunlar dikkate alındığı takdirde, yapay zekânın vergi tahsilatı konusunda önemli katkıları olacaktır.

    *Yapay zekâ sayesinde erken uyarı sistemi ile mükellefler kuşku duydukları bir durum ile karşılaşmayarak vergilerini doğru beyan edip ödeme şansına kavuşacaklardır.

    *Vergi denetiminde verimliliği de olumlu yönde etkileyecek yapay zekâ ile kısa sürede çok iş yapılması mümkün olabilecektir.

    İşin şakasıyla devam edersek; Yapay zekâ teknolojilerinin üretildiği yerlerde yapay zekânın etik, varoluşsal, toplumsal yansımaları da tartışı- lıyor. Akıllı makinelerin tüm işleri yapması durumunda oluşacak yeni dünya düzeninde, makinelere vergi ödetilmesi ve bu vergilerle tüm insanlara doğdukları andan itibaren asgari bir maaş bağlanması düşünülüyor.

    Yapay Zekanın Riskleri Neler Olabilir?

    “ChatGPT gibi yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesine ara verilsin”

    Elon Musk, bir grup yapay zekâ uzmanı ve teknoloji sektörü yöneticileri ile birlikte imzaladıkları açık mektupta, gelişmiş yapay zekânın (AI) topluma ve insanlığa olan risklerine vurgu yaparak, OpenAI’ın yeni piyasaya sürdüğü yapay zekâ sohbet robotu GPT-4’ten daha güçlü bir sistem geliştirmeye altı ay ara verilmesi için çağrı yaptılar.

    Mektubu imzalayanlar arasında, otopilot sistemleri için yapay zekâdan faydalanan ABD’li elektrikli araç şirketi Tesla’nın CEO’su Elon Musk, Stability AI CEO’su Emad Mostaque, Alphabet’in DeepMind birimindeki araştırmacılar ve önde gelen yapay zekâ geliştiricileri Yoshua Bengio ve Stuart Russell bulunuyor.

    Avrupa Birliği’nin veri tabanına göre, Future of Life Institute’un baş finansörleri Musk Foundation, Londra merkezli Founders Pledge ve Silicon Valley Community Foundation.

    Etik sorunlardan bahsedildi[4]

    Avrupa Polis Teşkilatı Europol de Pazartesi günü yaptığı açıklamada ChatGPT gibi gelişmiş yapay zekâ robotlarının oluşturduğu hukuki ve etik sorunlardan bahsederek, bu tarz sistemlerin elektronik ortamlardaki dolandırıcılık teşebbüsleri, dezenformasyon ve siber suçlar için kötüye kullanılma potansiyeli konusunda uyardı.

    Microsoft’un desteklediği OpenAI’ın geçen yıl ChatGPT’yi piyasaya sürmesinden bu yana rakipler de benzer yazılımlar geliştirmeyi hızlandırmışlar ve pek çok şirket ürünlerinde gelişmiş yapay zekâyı kullanmaya başlamıştı.

    Son söz; Terminatör ve Matrix gibi, yapay zekânın fevkalade ilerleyip insanlığı yenilgiye uğrattığı senaryoları işleyen filmleri izlemeyen yoktur herhalde. Silikon Vadisi’nin teknoloji konusunda önde gelen fikir liderleri yapay zekâlı robotların insanlığa tehdit oluşturup oluşturmayacağı konusunda tartışmalara başladı. Böyle bir durum gerçekleşirse yapay zekâ irade de kazanır mı? Bizim etik, ahlak ve başka insani değerlerimizi saçma bulabilir mi? On puanlık uzmanlık soruları boşlukta sallanan bu konular

    Haftaya yeniden görüşebilmek ümidiyle…

    [1] https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/chatgpt-nedir-nasil-kullanilir.

    [2] https://webrazzi.com/2023/03/09/yapay-zekanin-basarisi-microsoft-bing-arama-motoru-gunluk-100-milyon-aktif-kullaniciyi-asti/

    [3] https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/vergi-toplamada-yapay-zeka-donemi-3701198/

    [4] https://www.dunya.com/sektorler/teknoloji/chatgpt-gibi-yapay-zeka-sistemlerinin-gelistirilmesine-ara-verilsin-haberi-689865

    Yazarın Diğer Yazıları
    Yorumlar

    Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.