YEREL SEÇİM VE BODRUM (BODRUMLU SEÇMEN NE YAPACAK?)
Halk arasında “Bütünleşik Şehir Yasası” olarak adlandırılan ve yerel yönetimler sisteminde -tartışılan- değişiklikler getiren 6360 sayılı “Ondört İlçe Büyükşehir Belediyesi ve Yirmiyedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 30 Mart 2014 Seçimi’ni hem demokrasi algısı, hem de teknik olarak diğer seçimlerden farklı hale dönüştürdü.
Muğla artık büyükşehir. Bodrum büyükşehrin bir parçası. Muğla İl sınırları büyükşehir sınırı. Muğla’nın ilçe sayısı 13 oldu. Merkez ilçe sınırları içerisindeki köyler ile belediyelerden oluşan Menteşe ilçesi ve belediyesi, Kemer Belediyesi merkez olmak üzere Seydikemer ilçesi ve belediyesi kuruldu.
Muğla’da il genel meclisi olmayacak. 2009 yerel yönetim seçimlerinde 12 İlçesi 60 ilçe/belde belediyesi 395 köy tüzel kişiliği bulunan Muğla, ”büyükşehir” statüsüne alınınca kağıt üzerinde köysüz kaldı. Muğla’nın yüzlerce yıl öncesine dayanan köyleri mahalle oluverdi. Muğla’nın 550 mahallesi oldu.
BÜYÜKŞEHİR KURALLARI
30 Mart seçimleriyle yerel yönetim sistemimiz içinde uygulanan büyükşehir kuralları Bodrum’da da devreye girecek. Bu nedenle Bodrum özeliyle ilgili ayrıntılardan önce Muğla geneliyle ilgili bilgiler ve sayılar da önemli.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 194 bin 310 sandıkta, 52 milyon 695 bin 83 kayıtlı seçmenin bulunduğunu açıkladı. Muğla’da 2 bin 320 sandık, 641 bin 133 seçmen var. Bodrum Muğla’nın sandık ve seçmen sayısı açısından en büyük ilçesi. Bodrum Yarımadası’nda 104 bin 362 kayıtlı seçmen 359 sandık var.
MUĞLA GENELİ NÜFUS-SEÇMEN VE SANDIK
Bodrum Yarımadası’ndaki 11 belediyeden 10’u 30 Mart’ta kapanacak. Bodrum Belediyesi yarımadanın tümüne hizmet verecek.
“Bütünşehir” düzenlemesiyle ilk kez sandık başına gidecek Bodrum’da seçmen; mahalle muhtarını, Bodrum Belediye Başkanını, Bodrum Belediye Meclisi üyelerini, Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı’nı seçecek. Bodrum Belediye Meclisi’nden Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi’ne üye gönderilecek.
Yerel seçimlerinin tüm organları “Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun” un ilgili maddelerine göre oluşacak.
Yerel yönetimler seçimleri serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanıyor. (2972 Sayılı Yasa Madde 2)
BODRUM’DA 42 MAHALLE VAR
Bodrum yarımadasında dünyanın tanıdığı çok önemli beldeler mahalleye dönüştürüldü. 30 Mart’ta 42 mahalle muhtarı seçilecek. Okur yazar olan ve mahallesinde en az 6 aydır oturan, seçilme yeterliğine sahip herkes muhtar ya da mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimine katılabilir. Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde adaylık usulü yoktur. Muhtar ile ihtiyar meclisi veya heyeti üyelerinin seçiminde; muhtar ile ihtiyar heyeti üye sayısı kadar ismin birlikte yazılı olduğu oy pusulası kullanılır. Oy pusulası Yüksek Seçim Kurulunca hazırlanan özel zarfa konularak oy sandığına atılır. Muhtar, ihtiyar heyeti ve ihtiyar meclisi seçimleri ekseriyet sistemine göre yapılır. Mahalle ihtiyar heyetine sekiz üye seçilir. Oyların tasnifi sonucunda en çok oy alan dört üye asıl, geri kalanlar ise yedek üye olur.
BODRUM VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKAN ADAYLARI
Bodrum Belediye Başkanı olabilmek için 30 Mart’ta 2’si bağımsız 12 aday mücadele edecek. İsimler şöyle:
ADAY ADI | PARTİ ADI |
ÜMİT BALTUTAN | DSP |
MEHMET GALİP KELEŞ | DYP |
ALİ SERVER YAZGAN | AKP |
MEHMET ÇİLSAL | ÖDP |
OKAN ÖZÇELİK | SP |
MUSA DEMİR | BTP |
YUSUF DİNLER | İP |
AYŞE NUR DOKSAT | HDP |
MEHMET KOCADON | CHP |
MEHMET TOSUN | MHP |
SERAP KALKAN | BAĞIMSIZ |
OKTAY ŞENSES | BAĞIMSIZ |
MUĞLA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKAN ADAYLARI
ADAY ADI | PARTİ ADI |
SALİH ÖNEL | DOĞRU YOL PARTİSİ |
ŞÜKRAN AĞDAÇ | HALKIN KURTULUŞ PARTİSİ |
HARUN AKIN | BÜYÜK BİRLİK PARTİSİ |
MANSUR HARMANDAR | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ |
YAŞAR ORHAN | MİLLET PARTİSİ |
HAKKI KAVAS | SAADET PARTİSİ |
FERHAT GÜNDEN | HAK VE ÖZGÜRLÜKLER PARTİSİ |
MİNE GÜLTEKİN | LİBERAL DEMOKRAT PARTİ |
PERİHAN KAPLAN | BAĞIMSIZ TÜRKİYE PARTİSİ |
AYŞE ERDEM | HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ |
OSMAN GÜRÜN | CUMHURİYET HALK PARTİSİ |
MEHMET ERDOĞAN | MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ |
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı olabilmek için 12 aday mücadele edecek. Bu adaylardan biri Muğla’nın 13 get Asacol ilçesindeki seçmenden gelecek oylarla belirlenecek.
BÜYÜKŞEHİR MUĞLA’NIN BİLEŞENLERİ
Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi, Bodrumlu seçmenin de oylarıyla seçilecek Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı, 13 ilçenin belediye başkanları ve ilçe belediye meclislerinin ilgili yasanın öngördüğü sayıda kendi içinde göndereceği üyelerden oluşacak ve 66 üyeli olacak.
BELEDİYE MECLİS ÜYELİĞİ ADAYLIĞI VE BODRUM
Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin bir unsuru olan Bodrum Belediye Meclisi başkan hariç 31 üyeden oluşacak. Meclis üyeliği seçimine 14 partiden 153 asıl, 69 yedek, 11 kontenjan üyeliği için bildirim yapıldı. Saltuk Yüksel Ergen, Bodrum’da belediye meclis üyeliği için yarışacak tek bağımsız isim.
PARTİ ADI | ASIL | YEDEK | KONTENJAN |
DSP(*) | 16 | – | 2 |
DYP | 4 | – | – |
TKP | 1 | – | – |
AKP | 28 | 28 | 3 |
DP | 3 | – | – |
ÖDP (**) | 6 | – | – |
SP | 2 | – | – |
HAK-PAR | 1 | – | – |
BTP | 1 | – | – |
İP (***) | 12 | – | – |
HDP | 20 | – | – |
CHP (****) | 28 | 10 | 3 |
HEPAR | 2 | – | – |
MHP | 28 | 31 | 3 |
BAĞIMSIZ(*****) | 1 | – | – |
(*) Asıl adaylardan 1. sıra eksik (**) Asıl generic Viagra adaylardan 2. sıra eksik (***) Asıl adaylardan 11 ve 13. sıra eksik (****) Yedek adaylardan 1-4-6-7-13-15 sıralar eksik (*****) Saltuk Yüksel Ergen
Kesinleşen listelere göre, AKP ve MHP bu seçimde adaylarını (asıl-yedek) eksiksiz olarak ilçe seçim kuruluna bildiren partiler oldu. CHP asıl aday listesiyle kontenjanda eksiği yok. Yedek belediye meclis üye Lasix no prescription bildirimini eksiksiz yapan CHP’de yasal süre içinde yedek listeden çekilmeler oldu ama yeni isimler bildirilmedi. DSP, ÖDP, İP de çekilen isimlerin yerine isim bildirmediler.
Bodrum Belediye Meclisi başkan hariç 31 üyeden oluşacak. Belediye Meclisi üye sayıları, büyükşehir belediye meclisine gidecek üyeler,kontenjan üyeliği sayısı 2972 Sayılı “Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’a göre belirlenir. O kurallar şöyle:
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİ’NE KATILACAK ÜYE SAYISI
Büyükşehir belediye meclisleri belediye hudutları içinde kalan ilçe seçim çevreleri için tespit edilen belediye meclisleri üye sayısının her ilçe için beşte biri alınmak suretiyle bulunacak toplam sayı kadar üyeden teşekkül eder.
Bu hesaplamada artık sayılar nazara alınmaz. (Yedek üyelikler de aynı usulle hesaplanır.)
KONTENJAN ÜYELİĞİ
Siyasi partiler, belediye meclis üye sayısı 9 ve 11 olan beldelerde bir, 15 olan beldelerde iki, 25 ve 31 olan beldelerde üç, 37 olan beldelerde dört, 45 olan beldelerde beş, 55 olan beldelerde altı adet kontenjan adayı gösterirler. Kontenjan adayı adayların sıralamasına dahil edilmeyerek aday listelerinde kontenjan adayı olarak ayrıca yazılır. Siyasi partiler kontenjan adaylarını merkez yoklaması ile tespit ederler. Ancak, merkez karar ve yönetim organları bu yetkisini il veya ilçe yönetim kurullarına devredebilirler. Siyasi Partiler kontenjan adaylarını bu Kanunun 12 nci maddesindeki aday listesinde yer vermek suretiyle ilçe seçim kurullarına bildirirler. Kontenjan adayları bu Kanunun 18 inci maddesinin (f) bendinin ikinci fıkrasındaki aday listelerinde de yedek adaylardan sonra ayrıca yazılır.
Bodrum’um 2013 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre nüfusu 140 bin 716. Bodrum Belediye Meclisi başkan hariç 31 kişiden oluşacak. Belediye meclis üye seçimini kazanan partinin 3 kontenjan adayı, Bodrum Belediye Meclisi üyesi olacaklar. Kontenjanın ilk sırasındaki isim, Bodrum belediye başkanıyla birlikte Muğla Büyükşehir Belediye Meclis üyesi olacak. Bodrum Belediye Meclisi’nden Muğla’ya gidecek diğer 5 isim alınacak oya göre belirlenecek
BELEDİYE MECLİS ÜYELERİ NASIL BELİRLENECEK?
2972 Sayılı yasa belediye başkanı, belediye meclis üyeleri ve büyükşehir belediye meclis üyelerinin belirlenmesini, “Seçimlerden Sonra Yapılacak İşler” bölümünde kurala bağlamıştır. Yasanın ilgili bölümleri şöyle;
Belediye meclisi üyeliklerine seçilenlerin tespiti: Siyasi partilerin ve bağımsız adayların elde ettikleri il genel meclisi ve belediye meclisi asıl üye sayısı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Bir seçim çevresinde kullanılan geçerli oy toplamının onda birine tekabül eden sayı, bütün partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy sayısından ayrı ayrı çıkarılır. Bu çıkarmadan sonra geriye oyu kalmayan siyasi partiler ve bağımsız adaylar üye tahsisinde hesaba katılmaz.
Yapılan çıkarmadan sonra geriye oyu kalan siyasi partilerin ve bağımsız adayların isimleri alt alta, kalan oyları da hizalarına yazılır. Bu sayılar önce bire, sonra ikiye, sonra üçe (28 üye sayısına kadar devam edecek şekilde) şeklinde devam edilmek suretiyle, o seçim çevresinin çıkaracağı asıl üye sayısına ulaşıncaya kadar bölünür. Elde edilen paylar, siyasi parti ayırımı yapılmaksızın, en büyükten en küçüğe doğru sıralanır Belediye ve il genel meclisi üye tamsayısı kadar üyelikler, bu payların sahibi olan siyasi partilere ve bağımsız adaylara, sayıların büyüklük sırasına göre tahsis olunur.
Son kalan asıl üyelikler için birbirine eşit rakamlar bulunduğu takdirde bunlar, aralarında ad çekmek suretiyle, tahsis yapılır.
Kontenjan adayı gösterilen belediye meclis üyesi seçim çevrelerinde bu maddeye göre yapılan bölme işlemi kontenjan sayısı çıkarılmak suretiyle yapılır. Kontenjan adayı gösterilen bu seçim çevrelerinde geçerli oyların en çoğunu almış olan siyasi partinin kontenjan adayları belediye meclis üyeliğini kazanmış olurlar.
Büyükşehir Meclisine Katılacak Üyeler: Büyükşehir meclisi üyeleri, her ilçe ve ilk kademe (ilçe) belediyesi için seçilmiş olan asıl üyelerin seçiliş sıralarına göre baştan başlayarak yeter sayıya kadar inilmek suretiyle bulunur. Yedek üyelikler de aynı usulle hesaplanır. Büyükşehirlerde kontenjan adaylığından belediye meclisi üyeliğine seçilenlerden birinci sıradakiler beşte bir oranla sınırlı kalmak kaydı ile büyükşehir belediye meclisine katılırlar. İlçe seçim kurullarına verilen aday listesindeki sıra, seçimlerde siyasi partilerin kazandıkları belediye meclisi asıl üyeliklerinin tespitine esas olur.
Yerel seçimde “kontenjan üyeliği” çok fazla karıştırılır. Siyasetçiler arasında kontenjan uygulaması, “Başkanın kontenjanı” olarak isimlendirildiği için ilçe belediye başkanlığı seçimini kazanan partinin kontenjan adaylarının seçileceği varsayılır. Gerçek böyle değildir. Yasaya göre, belediye meclis seçiminde en fazla oyu alan siyasi partinin kontenjanları belediye meclis üyesi olurlar. Kontenjan olarak bildirilenlerin ilk sırasındaki isim büyükşehir belediye meclisi üyesi de olur. Geriye kalan büyükşehir belediye meclis üyelikleri en fazla oydan başlanarak belirlenir. Belediye başkanlığı seçimini kazanan parti bazen belediye meclis üyeliği seçimini yitirebilir. Bodrum’da da bu örnek yaşanmıştır.
HANGİ OY HANGİ ZARFA?
Bodrum’da oy verme işlemi 30 Mart 2014 Pazar günü saat 08.00-17.00 arasında yapılacak. Sandıklar 17.00’de kapatılacak. Saat 17.00’de sandık başında bekleyen seçmen varsa, sandık kurulları bu seçmenleri sayacak ve oy kullandıktan sonra sandığı kapatacak.
Bodrum’da seçmenler şu seçim türleri için oy kullanacaklar:
1. Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimi
2. Belediye Başkanlığı Seçimi,
3. Belediye Meclis Üyeliği Seçimi
4. Mahalle Muhtarı ve İhtiyar Heyeti Seçimi
Yüksek Seçim Kurulu’nun 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri için aldığı karara göre, belediye başkanlığına ilişkin MAVİ renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclis üyeliğine ilişkin SARI renkli oy pusulası ile büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin BEYAZ renkli birleşik oy pusulası kullanılacak. Seçmen, tercihini yaptıktan sonra bu oyları MAVİ renkli zarfa koyup sandığa atacak.
Mahalle seçimlerinde; mahalle muhtarı ile mahalle ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası MOR renkli zarfa konulduktan sonra ilgili sandığa atılacak.
ARAŞTIRMA-DERLEME-YORUM
Levent GENCELLİ/GAZETECİ