Yapay Zekânın Belediye Hizmetlerinde Kullanımı

Deveye sormuşlar  “Niye Boynun eğri “, ” Nerem doğru ki ?” demiş.

Her şey dört dörtlükte birde yapay zekâmız mı kaldı diye içinizden geçirmiş olabilirsiniz. Bu yazıda hiçbir kuruma eleştiri yoktur. Yapay zekânın kamu hizmetlerinde nasıl kullanıldığına dair birkaç yenilikten bahsedeceğim.

Yazıyı daha önceden yazacaktım ama geçen hafta Konacık Mimar Sinan Caddesinde yaya kaldırımda yürürken düşerek kolumu kırmamla daha erkene aldım.

Bodrum’da malumunuz yaya vatandaş diye bir tür insanın olmadığını varsayan bir düşünce hâkim.

Fotoğraftaki yaya kaldırımında yürürken önüme duvar ve dağıtım panosu çıkınca mecburen araçların geçtiği yola adımımı attım. Arabalardan da kaçayım derken göremediğim yol kenarına saçılmış küçük taşlardan ayakkabım kaydı ve kolumu kırmamla ucuz atlattığım bir kaza yaşadım.

Bodrumda bu gibi manzaralara her yerde rastlanır. Kaldırım genelde bulunmaz yol kenarıyla binalar arasında sıkışık vaziyette adeta survivor yarışmacısı gibi yürünür.

Kaldırımlarda direkler(bazen dikey bazen yatay), tabelalar, çiçeklikler, panolar, otopark bariyerleri gibi birçok engelle karşılaşılır. Kaldırımlar zaman içinde dükkanların içine dâhil edilir etrafıda camekanla kapatılır. Kimi bahçe duvarları da kaldırımı içine alacak şekilde yapılır. Gelelim kolum alçıda olduğu için tek elle yazmaya çalıştığım yapay zekâ konusuna…

Yapay Zeka

İngilizcede  Artificial intelligence, kısaca AI(okunuşu ay) olarak ifade edilen yapay zeka en kısa şekilde “insan beyninin ve düşünme sisteminin kopyalanması” ya da “bir bilgisayar programını insan gibi düşünebilecek hâle getirme” olarak açıklanabilir.

Yapay Zeka insan zekâsını taklit ederken aynı zamanda yinelemeli olarak kendilerini iyileştirebilen sistemlerdir.

Son dönemde sıkça duyduğumuz endüstri 4.0,iletişimde 5g,6g hızı, dijital dönüşüm gibi kavramlarda yapay zekayla ilgilidir.

Dijital Türkiye

Ülkemizde farklı kurumlar altında ayrı ayrı sürdürülen dijital dönüşüm (e-Devlet), siber güvenlik, milli teknolojiler, büyük veri ve yapay zekâ ile ilgili çalışmaların tek çatı altında toplanması amacıyla, 10 Temmuz 2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kararname kapsamında T.C. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi kurulmuştur.

Yapay Zeka Belediye Hizmetlerinde Nasıl Kullanılır?

Öncelikle vatandaşların sorularına cevap veren yazılımlar var bunlara chatbot deniyor. Örneğin Chatbot ile belediye web sitesinde mesajlaşma kutusu açılıyor ve yapay zekâ sizin sorularınıza yanıt veriyor. Bunu da birden çok dil tercihiyle yapabiliyor. Böylelikle mesai saatlerine ve fiziksel mekânlara bağlı kalmadan 7/24 kesintisiz hizmet verilmiş oluyor.

Ulaşımda yapay zeka kullanımına da İBB den örnek verebiliriz. Kazaların önüne geçilmesini amaçlayan bir proje geliştirilmiş. Projede yüz tarama sistemi ile belediye otobüs şoförünün duygu durumu anında tespit edilebiliyor. Erken uyarı sistemi sayesinde, yolcu güvenliği amaçlanıyor. İhlal durumlarında ise cezai müeyyideler otomatik olarak uygulanıyor. Şoförün; uykusuzluk, yorgunluk, dikkat dağınıklığı gibi belirtileri anlık olarak tespit edilebiliyor. Şoförü sesli şekilde uyararak, merkeze anlık bilgi aktarılıyor.   Ayrıca; yolcuların konforu için araç içi USB şarj noktaları, daha büyük boyutta yolculuk bilgilendirme ekranları, engelsiz erişim için mobil uygulama ile uyumlu anons ve bilgilendirme sistemi, anlık araç içi yolcu sayısını tespit ederek ek araç planlama gibi özellikleri de barındırıyor.

Afetlere hazırlık için Balıkesir Büyükşehir Belediyesinden bir örnek vereyim. Balıkesir’i deprem ve afetlere karşı dirençli bir kent haline getirmek için çalışmalarını sürdüren Büyükşehir’de Afet Master Planı hazırlıkları sürüyor. Otomasyon ve yapay zekâ sayesinde afetlere yönelik hazırlıkları ve müdahale süreçlerini en üst düzeye çıkaracak olan Büyükşehir, şehrin dijital haritasını da oluşturuyor.

Hızlı tespit taraması, potansiyel afet risklerinin belirlenmesi, Coğrafi Veri Merkezi’ne aktarılan Balıkesir’in dijital ikizinin oluşturulması, yeni kurulacak olan Afet İşleri Dairesi Başkanlığının çalışma yönetmelikleri, ilçelerde oluşturulacak afet lojistik merkezleri gibi çalışmalar yapılıyor.

Yaya vatandaş için ya da çukurlardan dolayı arabasını tamirciye götürmekten bıkanlar içinde bir yapay zekâ örneğini Antalya Konyaaltı Belediyesinden vereyim.

Konyaaltı Belediyesi dijital dönüşüm kapsamında Belediye personeli, ilçe sınırları içerisindeki 24’ü kırsal 15’i merkez olmak üzere 39 mahalleyi 1 hafta boyunca karış karış dolaşarak yolların çekimlerini yaptı. Yapay zekâ yoluyla hayata geçirilen sistem ile yollardaki tüm aksaklıklar, çukurlar, tümsekler, bozuk asfaltlar ve trafik lambalarının yeri tespit edildi. Sistem ile belediye yetkilileri, ilçe sınırları içerisindeki yol ile ilgili tüm aksaklıkları sistem üzerinde anında görerek müdahale edebilecek.

Belediye Başkanı Semih Esen proje için şu açıklamaları yapıyor:  “Yani bu ne demek. Bir sokağa girdiğinizde o sokağın neresinde rögar var, neresinde kaldırım taşı bozuk, neresinde çukur ve tümsek var gibi bilgileri elde edebiliyoruz. Aynı zamanda yol güzergâhı boyunca trafik levhası ve trafik ışıklarının verilerini de yapay zekâ ile koordinatlı olarak topluyoruz. Yapay zekâ trafik levhasının olmadığı yerlerde trafik lambası ihtiyacını da belirliyor. Örneğin sola dönen bir yol var ve sola dönmenin serbest olduğuna dair bir trafik levhası yoksa yapay zekâ bunu da belirliyor. Çukurun yüzde kaç oranında olduğunu bile görebiliyorsunuz bu sistemle. Kırsal bölge ile ilgili sorunlarımız olduğunda da kırsal bölgedeki çukurlarımızı, yamalarımızı ada, parsel, sokak numarası ile görebiliyoruz. Onarım çalışması yapıldıktan sonra bölgenin fotoğrafı çekilip sisteme yüklendiğinde harita üzerindeki ünlem işareti kalkıyor.

“Personelimizin 8 ayda tespit edebileceği aksaklıkları 7 günde hazırladığımız sistemimizle tespit ettik. Konyaaltı’nda yollar artık yapay zekâ sayesinde hızla onarılacak” dedi.

Yapay zekânın yerel yönetimlerin işlerini kolaylaştırması yanı sıra verimliliğini de arttırıyor. Vatandaş zaman ve paradan tasarruf ediyor.

Yapay Zekâdan Belediye Başkanı Olur Mu?

Japonya’nın başkenti Tokyo’daki Tama City’nin belediye başkanlığı için adaylığını koyan “AI” adlı yapay zekâ, tıpkı rakipleri gibi seçim kampanyası yürüttü.

Vatandaşları cezbetmek için elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışan belediye başkan adayı Robot Al, “herkese fayda sağlayacak adil ve dengeli politikalar” vaadinde bulunmuştur.

Tama’nın yeni belediye başkanı olmak için mücadele eden robotun fotoğrafının yer aldığı seçim afişleri kentin pek çok yerinde boy gösterdi. 15 Nisan 2018 de gerçekleşen seçimde aday olan robot seçimi kazanamadı.

Endirekt yolla olsa da seçime aday olan robotun belediye başkanı olması için 2014 yılında da Tama belediye seçimlerine aday olan Michihito Matsuda’nın seçimi kazanması gerekiyordu. Zira Michihito Matsuda, seçimi kazanması durumunda belediye başkanlığı görevinin yapay zekâ destekli bu robot tarafından yapılacağını açıklamıştı.

Bu projenin insanoğlu için bir ilk olduğunun altını çizen Matsuda, robotun adaylık kampanyası için bir ofis ve internet sitesi dahi açmıştı. Ülke basınına konu ile ilgili açıklamalarda bulunan Matsuda, eldeki verileri insanlara göre daha iyi analiz edecek ve daha analitik kararlar alabilecek olan yapay zekânın kenti daha iyi yöneteceği iddiasında bulunmuştu.

Deveye sormuşlar  “Niye Boynun eğri “,. Sözünü de yapay zekâya sordum aldığım yanıtla da yazımı bitireyim.

Ben bir yapay zekâ dil işleme modeliyim ve bir deveyi yok eder, sakatlanır ya da insan müdahalesine veya hastalıklara maruz kalırsa boynu eğri olabilir. Ayrıca, devenin boynu eğrilebilir çünkü yem ve su kaynaklarına erişiminin sınırlı olması nedeniyle bir yönde aşırı strese maruz kalmıştır. Bazı durumlarda, zayıf bir kas sistemi ya da kötü duruş alışkanlıkları da devenin boynunun eğikleşmesine neden olabilir.