KIRIK CAM TEORİSİ…

ZİMBARDO, suç oranının yüksek olduğu, yoksul “BRONX” ve daha yüksek yaşam standardına sahip “PALO ALTO” bölgelerine birer 1959 model OLDSMOBİLE marka plakasız ve kaputu aralanmış araba bırakmış. Ve olup bitenleri gizli kamerayla izlemiş.

BRONX′taki otomobil üç gün içinde baştan aşağıya yağmalanmış, diğerine ise bir hafta boyunca kimse dokunmamış. Ardından ZİMBARDO sağlam duran otomobilin yanına gidip çekiçle kelebek camını kırmış. Daha ilk darbenin indirilmesinin ardından çevredeki insanlar (zengin beyazlar) da olaya dâhil olmuş ve birkaç dakika sonra o otomobil de kullanılmaz hale gelmiş.

Kullanılmayan bir binanın camlarından biri bile kırık olsa, o camı hemen tamir ettirmezseniz, çok kısa sürede, oradan geçen herkes bir taş atıp, binanın tüm camlarını kırar.

Bir elektrik direğinin dibine ya da bir binanın köşesine, biri, bir torba çöp bıraksa, o çöpü hemen oradan kaldırmazsanız, her geçen, çöpünü oraya bırakır ve çok kısa bir sürede dağ gibi çöp birikir.

Bir sokağın suç bölgesine dönüşme süreci önce tek bir pencere camının kırılmasıyla başlıyor. Çevreden tepki gelmez ve cam hemen tamir edilmezse, oradan geçenler o bölgede düzeni sağlayan bir otorite olmadığını düşünürler, diğer camları da kırarlar. Ardından daha büyük suçlar gelir; bir süre sonra o sokakta suç işlemek olağan hale dönüşür.

Bodrum’da 1969 yılında böyle bir deneyden yola çıkılarak asayişi denetim altında tutmanın gereği yoktu. Çünkü suçlar; çok alkol tüketilen düğün sonunda çıkan geleneksel hale gelmiş kavgalardan ibaretti. Polise gerek duyulmadan düğün yerinde bulunanlar kavgayı sona erdirir, düğün de sona erdiğinden herkes evine gider ortalık sakinleşirdi.

Sonraki yıllar Bodrum göç almaya başlayınca suçlarla tanıştık üçer beşer. Yine de suç oranı düşük bir bölgede yaşıyoruz, gizli suçları saymazsak.

Gizli suçlarımız: (sizlerin de bir dolu sayabileceği )

—Bilhassa seçim zamanlarında göz yumulacağını bildiğinden kaçak konut yapmak,

—Onay için başka uygulama için başka inşaat planı çizdirmek ve de çizmek,

—Küçük tadilat izni alıp oteli komple değiştirip büyütmek,

—Pansiyon izni alıp villa yapmak,

—Tarihi eserleri tahrip etmek ve içine inşaat yapmak,

—Hafriyatı denize dökmek,

—Kaçak dolgu ve iskele yapmak,

—İzinsiz su kuyusu açmak, artezyen kurmak,

—Sıvı atıkları arıtmadan denize deşarj etmek,

—Balkon kapatmak, teras kapatmak üst kat çıkmak,

—Ve de kimisiyle ahbap dost ilişkisi, kimilerinden maddi bağış karşılığı, kimilerinden de çıkar sağlama nedenleriyle işlenen bu suçlara göz yummaktır.

1970’e merdiven dayadığımız yıllarda 2-3 tane çok katlı bina yükselince karakter yapı bozuluyor kaygısıyla yapılaşmaya zorunlu standartlar koydular. Bu sayede Bodrum, siluetini uzun yıllar koruyabilmişti.

Yıllar geçtikçe hızlanan yapılaşmaya yetişemeyip denetleyemeyen yönetimler, çıkar ilişkilerinin tadını da alınca iş çığırından çıkmış oldu. Kırık cam teorisini bilmeyenler, umursamayanlar ya da işine gelmeyenler yüzünden sıkıntılar içinde yaşar olduk. cheap Viagra

Kırık cam teorisini geçte olsa uygulamamız şarttır. Bundan böyle plana uygunsuz yapıları yapar yapmaz yıkarak, yaptığı kaçak dolguyu veya iskeleyi derhal kaldırtarak, anutçulara, işgalcilere fırsat vermeden ve küçük de olsa yasaya aykırı hareket eden herkese gereken cezayı gecikmeden vererek, düzeni yeniden sağlamak gerekir. Tabii ki kararlı ve sözünde duran yöneticiler de gerekir.

Kırılan kelebek camı sonrasında çarçabuk yağmalanan araba misali, golfa da izin verirsek çarçabuk yağmalanacağımız kesindir. Yağmacılara yardım eden ya da yağmadan çıkar sağlayan mahalle sakinlerini de engellememiz gerekiyor. Mahallelinin yüzüne bakamayacak duruma gelmemeleri için uyarmak insani görevimizdir.

Sağlıcakla kalın saygılarımla.