Katyn Ormanı – Süresiz Yazılar

Ortaokul çağlarındaydım. Sosyal Bilgiler öğretmenimiz 2.Dünya Savaşı ile ilgili ödev vermişti.” Herkes araştırsın.2.Dünya Savaşının önemli olaylarından birini yazsın, sonra da sınıfta anlatsın” demişti.

Tabi o dönemlerde kaynağımız kitaplar ve ansiklopedilerdi. Hayat, Larousse, Britannica gibi kimi kitapçıdan alınmış kimi de gazetelerden kupon biriktirerek alınmış bilgi kaynaklarımızdı…

12-13 yaşlarında olmalıyım. 2.Dünya Savaşı ilgili bir çok şeyi okudum. Katyn ormanında yaşanan katliamı yazdım ve sınıfta anlattım. Sınıfta herkes çok bilindik konuları anlatırken ben Katyn ormanını anlatarak farklı bir şey yapmış olmalıyım ki öğretmenimiz bana gelecek hayatım hakkında müneccim gibi bir tahminde bulundu.”Sen sanırım böyle tarih ya da toplum için çalışılan bir meslek seçeceksin” dedi. Tahminide pek yanlış çıkmadı bu konular hep çalışma hayatımın içinde oldu.

Katyn Ormanı

Katyn, Rusya’nın Smolensk Oblastı’na bağlı Smolensky Bölgesi’nde, bölgenin idari merkezi olan Smolensk’in yaklaşık 20 kilometre batısında bulunan kırsal bir bölgedir.

Aynı isimde Dinyeper’le birleşen bir dere ve yine Dinyeper’e yaslanmış bir orman var. Tarihe geçen katliam işte bu ormanda gerçekleşmiş. Rus hükümeti Polonyalılarla birlikte 2000 yılında burada bir anıt mezar kompleksi inşa etmiş. Bugün Katyn denildiğinde akla ilk işte bu anıt mezarlık geliyor.

Katyn Ormanı Katliamı

1940 yılında yaklaşık 22.000 Polonyalı subay, sivil ve aydınların başlarına birer kurşun sıkılarak gerçekleştirilen toplu infaz. Sovyetler Birliği hükûmeti uzun yıllar bu olayda kendisinin sorumlu olmadığını açıkladı, olayın Nazi Almanyası tarafından gerçekleştirildiğini savundu.

Ancak 1990 yılında Mihail Gorbaçov yaşananların Sovyetler tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa’ya infaza dair Josef Stalin’in imzaladığı emrin orijinal belgelerini verdi. Ayrıca 2010 yılında, dönemin Rusya başbakanı Dmitri Medvedev, 22.000 bin kişinin infaz edildiği bu katliam hakkındaki Sovyet belgelerinin çevrimiçi olarak yayınlanmasını emretmiştir. Bunun üzerine Rusya, hükümete ait bir web sitesinde Katyn’deki Polonyalı mahkumların katliamına ilişkin belgeleri yayınladı.

Katliam, İçişleri Halk Komiserliği (NKVD) şefi Lavrentiy Beria’nın 5 Mart 1940’ta, esir alınan Polonyalı subayların infaz edilmesi teklifi ile gündeme geldi. Lavrentiy Beria’nın Stalin’e gönderdiği bir raporda Polonyalı subayların oluşturduğu potansiyel tehlike yüzünden infaz edilmeleri gerektiği tavsiye ediliyordu. Stalin ve Politbüro, bu tavsiyeyi kabul ederek infaz emrini verdi ve çoğunluğu subaylardan oluşan Polonyalı esirler başta Katyn Ormanı olmak üzere Kalinin ve Harkov’da infaz edildi. Öldürülenlerin arasında, Polonya’nın işgali sırasında esir alınmış yaklaşık 8.000 asker, 6.000 polis memuru ve 8.000 Polonyalı aydın (bu kişiler arasında toprak sahipleri, avukatlar, fabrika sahipleri de vardır) bulunmaktadır. Katledilenler arasında Polonyalılar, Polonyalı Ukraynalılar, Belaruslular ve Polonyalı Yahudiler vardı.

Mezarların Bulunması

1942’de, Alman işgali altındaki Smolensk çevresinde tutulan esir Polonyalı demiryolu işçileri, Katyn yakınlarında buluna Kozelsk’te; Polonyalı askerlerden oluşan toplu bir mezar bulunduğunu civar köylerde yaşayan köylülerden duymaları üzerine yaptıkları araştırmada bir mezar buldu ve bunu Polonya  Devleti’ne bildirdiler. İlk başta, keşfedilen mezarda çok sayıda kurban bulunmadığı düşünüldüğü için önemli bir keşif olarak görülmedi.

1943 yıllarının başlarında, Wehrmacht’ın Merke Ordu Grubu ile Abwehr arasındaki istihbaratı sağlamakla yükümlü Alman subaylardan biri olan Gersdorff, Polonyalı askeri subayların toplu mezarları hakkında raporlar tuttu. Bu raporlarında mezarların Katyn yakınlarındaki Keçi Tepesi ormanında olduğunu belirtti. Daha sonra bu raporları amirlerine iletti.

Joseph Goebbels, bu keşfin; Polonya, Batı Müttefikleri ve Sovyetler Birliği arasında bir karmaşa çıkarmak için mükemmel bir araç olabileceğini düşündü ve Nazi propagandası aracılığıyla Bolşevizmin dehşetini bu mezarlar ile göstermeyi planladı.

Kapsamlı bir hazırlıktan sonra, 13 Nisan’da Reichssender Berlin, Smolensk yakınlarındaki Katyn ormanında; Alman askeri güçlerinin 28 metre uzunluğunda ve 16 metre genişliğinde açılmış çukurlarda 3.000 Polonyalı subayın cesedinin bulunduğunu açıkladı. Yapılan yayında, bu katliamın Sovyetler tarafından 1940’ta yapıldığı söylendi.

Nazi propaganda bakanı Goebbels’in günlüklerinde olay şu şekilde yeralıyor: “bu olay Alman propagandasının ve özellikle benim yüzde yüz başarımdır. Katyn olayını tamamiyle politik bir mesele haline getirmeyi başardık”. Goebbels 8 mayıs 1943’te de şunları düşmüş günlüğüne: “ne yazık ki, Katyn’deki mezarların yanında Alman mühimmatı bulundu. Eğer bu bilgiyi düşman propaganda ederse, bütün Katyn olayı üzerimize kalabilir.”

2007 yılında katliamın yıldönümünde  Akademi Onur Ödülü sahibi Andrzej Wajda’nın yönettiği 1940 Katyn katliamıyla ilgili Katyn adında bir  Polonya filmi gösterime girdi. Katliam sahnelerinden dolayı izlemesi zor, ağır bir film olduğu söyleniyor.

Yurtta Sulh Dünyada Sulh

Katyn Ormanını yazarken aklıma Ulu Önderin şu sözleri ister istemez geliyor.

“Mutlaka şu veya bu sebepler için milleti savaşa sürüklemek taraftarı değilim. Savaş zorunlu ve hayati olmalıdır. Hakiki düşüncem şudur: Ulusu savaşa götürünce vicdan azabı duymamalıyım. Öldüreceğiz diyenlere karşı, “ölmeyeceğiz” diye savaşa girebiliriz. Ancak, ulusun hayatı tehlikeye girmedikçe, savaş bir cinayettir. “