Stok Affı İle Fabrika Ayarlarına Dönüş

İşletme Kayıtlarını Nasıl Düzelteceğiz?

Kimleri Kapsamaktadır?

7440 sayılı kanun 6.madde birinci fıkra hükmüyle getirilen; kayıtlarda bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilmesine imkân veren düzenleme, bütün gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Uygulama kapsamına; serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları dâhil bulunmaktadır.

İki durum mevzu bahis olabilir. Kasa mevcudu ve ortaklar cari bir sonraki yazı konusu olacaktır.

1.Durum İşlemede Fiilen Mevcut Fakat Kaydi Olarak Görünmeyen…

Genel itibariyle, işletmede fiilen mevcut olan fakat kaydi olarak görünmeyen ya da kaydi olarak görünen fakat fiilen mevcut olmayan varlıkların düzeltilmesi işlemine denmektedir.

Fiilen mevcut olan Fakat Kayıtlarda Bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar Rayiç Bedeller üzerinden aktife alınır.

Rayiç bedel, alınacak veya satılacak bir malın güncel değeridir.

31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar bu Tebliğin (VI/A-4) bölümünde belirtilen beyanname (Ek:18) ve ekinde verecekleri envanter listesi (Ek:19) ile katma değer vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine bildireceklerdir. Ekinde envanter listesi olmayan beyannameler kabul edilmeyecektir.

Rayiç bedel, o kıymetin değerleme günü itibarıyla normal alım satım bedelidir. Dolayısıyla bu bedel, mükellefin kendisi tarafından bizzat tespit edilebileceği gibi bağlı olduğu meslek kuruluşuna da tespit ettirilebilecektir. Bildirilen kıymetler yasal kayıt süresi içerisinde kayıtlara intikal ettirilecektir.

Bu madde hükmüne göre bildirilecek emtia;

-Alım satım işletmelerinde satışa hazır malları,

– İmalatçı işletmelerde ise hammadde, malzeme, yarı mamul ve mamul malları

ifade etmektedir.

İnşaat Şirketleri Nasıl Beyan Edecek?

Aynı şekilde inşaat işletmelerinin (yıllara sari inşaat ve onarım işi, kat karşılığı veya kendi adlarına inşaat yapıp satanlar) varsa inşa edilen ve emtia niteliğindeki taşınmazları (daire, dükkan vb.) ile üretimde kullandıkları demir, çimento, tuğla gibi ilk madde ve malzemelerini veya yarı mamullerini de bildirmeleri mümkündür.

Emtia Niteliğinde Dükkan ve Konutlar Nasıl Beyan Edilecek?

Beyan edilecek olan kayıt ve tescile tabi kıymetler, kayıt ve tescil için kullanılan bilgiler (numara, harf, işaret, marka vb.) belirtilmek suretiyle envanter listesinde beyan edilecektir. Kayıt ve tescile ilişkin gerekli bilgileri içermeyen kıymetlerin, beyandan önce ilgili kamu idarelerine başvurularak kayıt ve tescil ettirilmesi ve alınan kayıt ve tescil bilgileri ile beyan edilmesi gerekmektedir. Söz konusu kıymetlerin satışına ilişkin olarak düzenlenecek belgelerde kayıt ve tescil bilgilerine de yer verilecektir.

Eğer Beyan Edilen Mal Satılırsa…

Kayıtsız mal bildiren mükellefler, bu malları satmaları hâlinde, defterlere kaydedilecek satış bedeli kayıtlı değerinden düşük olamayacaktır. Gerçek satış bedelinin kayda alınan bedelden düşük olması hâlinde, kazancın tespitinde kayıtlı bedel dikkate alınacaktır.

Bildirime dâhil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.

Vergi Oranı Ve Ödeme Nasıl Ne Zaman?

Söz konusu beyan, en geç 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar yapılacak ve tahakkuk edecek vergi de aynı süre içinde ödenecektir.

Deprem bölgesi mükellefleri mücbir sebep halinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonu olan 31 Ekim 2023 tarihine kadar beyanname vermeleri ve aynı sürede ödemeleri gerekmektedir.

*Af kapsamında beyan edilen ÖTV’nin KDV matrahına ayrıca dâhil edilmesi söz konusu değildir.

* Teslimleri KDV’den müstesna olan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarla ilgili olarak bu uygulamadan yararlanılması mümkün değildir.

İndirim Var, İade Yok…

* Beyan edilen emtiaya ait hesaplanarak ödenen KDV, 1 No.lu KDV Beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecek ancak iade konusu yapılamayacaktır.

Öte yandan, kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen KDV’nin indirimi ve dolayısıyla iadesi mümkün olmayıp, bu tutar, verginin ödendiği yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının belirlenmesinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

* Söz konusu hüküm kapsamında beyanda bulunan mükelleflere, 3065 sayılı Kanunun (9/2) maddesi hükmü uyarınca belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle malın emsal bedeli üzerinden cezalı olarak re’sen tarhiyat yapılmayacaktır.

Beyan edilen kıymetler rayiç bedelleri üzerinden BA formu vermek zorunda bulunanlar tarafından beyan edilmesi icap etmektedir.

BA formuna bildirilen kıymetler için aşağıdaki bilgilerin yazılması gerekmektedir.

Muhasebe Kayıtları Nasıl Yapılacak?

* Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için ayrı; makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere pasifte karşılık hesabı açacaktır.

*Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde, sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir.

*Öte yandan, makine, teçhizat ve demirbaşlar ayrıca envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir.

*İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.

Örnek1. ATA İNŞAAT A.Ş stok affı için envanter listesini yaparak 12 Mayıs 2023 tarihinde genel orana tabi emtia(çimento, demir) 2.000.000 TL beyanda bulunmuştur. Şirketin bu bildirimine ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

________________________12/5/2023____________________________

153 TİCARİ MALLAR 2.000.000 TL
191 İNDİRİLECEK KDV 180.000 TL

525 KAYDA ALINAN EMTİA

ÖZEL KARŞILIK HESABI (7440 sayılı Kanunun 6/1 md.) 2.000.000 TL

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

(Sorumlu sıfatı ile ödenecek KDV)                                            180.000 TL

__________________________ / ______________________________

Bu emtianın satılması hâlinde kayıtlara intikal ettirilecek satış bedeli 2.000.000 TL’nin altında olamayacaktır.

Örnek2. ATA TURİZM YATÇILIK LTD. ŞTİ. Kayıtlarında olmayan yatını kayda almak istiyor. Rayiç bedeli 10 milyon lira belirleniyor. Envantere alış kayıtları yapılacak.

_______________________________ / _______________________________

254 TAŞITLAR HESABI 10.000.000 TL
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD.VE ZAR. 900.000 TL

526 DEMİRBAŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT

ÖZEL KARŞILIK HESABI                                       10.000.000 TL
(7440 sayılı Kanunun 6/1 md.)

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                          900.000 TL

(Sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV)

________________________________ / _______________________________

Şirket söz konusu yatı 31/12/2023 tarihine kadar satarsa, bu satıştan önce; satmadığı takdirde ise 31/12/2023 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydını yapacaktır.

______________________________ / ________________________________

526 DEMİRBAŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT 10.000.000 TL

ÖZEL KARŞILIK HESABI (7440 sayılı Kanunun 6/1 md.)

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 10.000.000 TL _______________________________ / _________________________________

Firma, yatı peşin olarak KDV hariç 12.000.000 TL’ye satması hâlinde bu satışa ilişkin yukarıdaki kayıtla birlikte yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

_____________________________ / ________________________________

102 BANKALAR 14.160.000 TL
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 10.000.000 TL

254 TAŞITLAR HESABI                                           10.000.000 TL

391 HESAPLANAN KDV                                            2.160.000 TL

679 DİĞER OLAĞANDIŞI

GELİR VE KARLAR                                                   12.000.000 TL _______________________________ / _____________________________

2. Durum. İşletmeden Bulunmayan Kıymetlerin Kayıtlardan Çıkarılması

İşletme kayıtlarında mevcut olduğu halde Fiilen Yer Almayan;

*Stok için; Aynı Nev’iden Emtialara İlişkin Cari Yıl Kayıtlarına Göre Tespit Edilen Gayrisafi Kâr Oranı Üzerinden,

*Makine, teçhizat ve demirbaşlar için kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek Rayiç Bedeller (alım satım gününde gerçek bedeli) üzerinden,

fatura düzenlemek ve vergisel yükümlülükler yerine getirmek suretiyle kayıtlarından çıkarabileceklerdir. 31 Mayıs 2023 tarihi dahil hem beyan edilip aynı sürede ödenmesi gerekmektedir.

Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş üzerinden hesaplanan KDV’nin beyan edildiği dönemde, ödenecek KDV’nin bu kapsamda belirtilen emtia, makine, teçhizat ve demirbaş üzerinden hesaplanan KDV’yi aşması hâlinde, emtia, makine, teçhizat ve demirbaş üzerinden hesaplanan KDV’ye isabet eden kısım üç eşit taksitte ödenebilecektir.

*Fatura alıcı kısmına “Muhtelif Alıcılar (7326 sayılı Kanunun 6/2 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)”yazılacaktır.

İşletme kayıtlarında yer alan fakat fiilen bulunmayan kıymetler için BS formu vermek zorunda bulunanlar tarafından beyan edilmesi icap etmektedir.

BS formunda bildirilen kıymet için aşağıdaki bilgilerin yazılması gerekmektedir.

1 No.lu KDV Beyannamesinin “ Matrah ” kulakçığında “ 7440 Sayılı Kanunun (6/2-a) Maddesi Kapsamındaki Bildirim ” tablosuna kayıt yapılarak beyan yapılır.

Örnek.3 ATA Un Mamülleri A.Ş kayıtlarında yer aldığı hâlde stoklarında mevcut olmayan emtialarını faturalandırarak kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmek istemektedir. Şirketin, ticaretini yaptığı un mamulleri %1 KDV’ye tabi olan malının kayıtlarda bulunan ancak stoklarda yer almayan miktarı 20 ton olup kendi kayıtlarına göre bu malın birim maliyeti 200 TL/Kg ve gayrisafi karlılık oranı ise %10 olsun.

Şirketin bu mala ilişkin düzenleyeceği faturanın muhasebe kayıtlarına intikali aşağıdaki şekilde olacaktır.

________________________________ / ____________________________

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 4.444.000 TL

(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                  600 YURTİÇİ SATIŞLAR 4.400.000 TL

(7440 sayılı Kanunun 6/2 maddesi)
                                     391 HESAPLANAN KDV 44.000 TL

________________________________ / _____________________________

Giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı: ___________________________ / ________________________________
950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 4.444.000 TL

GİDERLER

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 4.444.000 TL

GİDERLER ALACAKLI HESABI

___________________________ / ________________________________

Bu kayıtta yer alan 689 numaralı hesap yerine gerçek duruma uygun olması hâlinde diğer hesaplardan; kasa, bankalar, alınan çekler, alıcılar veya alacak senetleri hesaplarından biri kullanılabilecektir. Örneğin, kayıtsız yapılan satış karşılığında alacak senedi alınmış olması hâlinde kayıt aşağıdaki şekilde olacaktır.

________________________________ / ____________________________

121 ALACAK SENETLERİ               4.444.000 TL

600 YURTİÇİ SATIŞLAR                  4.400.000 TL
(7440 sayılı Kanunun 6/2 maddesi)

391 HESAPLANAN KDV                        44.000 TL

________________________________ / _____________________________

Örnek. 4 ATA Beton Santrali Ltd. Şti. kayıtlarında yer aldığı halde işletmede yer almayan Beton Pompası faturalandırarak kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmek istemektedir.

İlgili pompanın rayiç bedeli 3.000.000 TL olup genel oranda KDV’ye tabidir. İlgili demirbaş, kayıtlarda 300.000 TL bedeli ile yer almaktadır ve bu tutarın tamamı için amortisman ayrılmıştır. Ayrıca bu kıymet satışı nedeniyle alacak senedi alınmış olduğu tespit edilmiştir.
______________________________ / ____________________________

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                         300.000 TL

121 ALACAK SENETLERİ                          3.540.000 TL

253. Tesis Makine ve Cihazlar 300.000 TL

(7440 sayılı Kanunun 6/2 maddesi)

391 HESAPLANAN KDV                 540.000 TL

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR     3.000.000 TL

VE KARLAR

___________________________ / ________________________________