Gayrimenkul ve Araç Satışlarında Yeni Döneme Hazır mıyız?

Dünya Bankası’nın 2022 yılında kayıt dışı ekonomi ile ilgili yayınlamış olduğu raporda, ülkemizin de içinde yer aldığı gelişmekte olan ekonomilerin pandemi öncesi yirmi yıllık süreçte kayıt dışı ekonomi büyüklüklerini azalttıkları belirtilmektedir.

Bununla birlikte 2010-2018 yılları arasında ortalama GSYH’lerin üçte birinin kayıt dışı ekonomik faaliyetlerden oluştuğu ifade edilmiştir. Yüksek kayıt dışı ekonomi oranının, iş gücü verimliliği ve vergi gelirleri üzerinde negatif etki yarattığı ve yoksullukla beraber gelir dağılımındaki eşitsizliği artırıcı etkiye sahip olduğu dile getirilmektedir.

Kayıt dışı ekonominin ülke ekonomisi üzerindeki olumsuz etkileri dikkate alındığında bu alana yönelik mücadelede etkinliğin sağlanması için belirleyici unsurların doğru tespit edilmesi, buna uygun stratejilerin geliştirilmesi, teknik ve mevzuat altyapısının tamamlanması ve kurumlar arası mutabakatın sağlanması önem arz etmektedir.

Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planında da öngörüldüğü üzere;

Kurumlar Arası İş Birliğinin ve Veri Paylaşımının Geliştirilmesi…

Kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadelede kamu kurum ve kuruluşlarının iş birliğinin önemi kapsamında, kurumlar arası veri paylaşımı ve müşterek faaliyetleri içeren eylemlere yer verilerek ihtiyaç duyulan verilerin temini, muhafazası ve paylaşımı konularında usul ve esasların belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Hukuki, İdari ve Teknik Önlemlerin Alınması…

Takip sistemlerinin kurulması ve idari iş ve işlemlerin elektronik ortamda yürütülmesi yönündeki eylemleri içeren bu bileşende, kamu kurum ve kuruluşlarının misyonlarında yer alan hizmetlerin kalitesinin ve verimliliğinin artırılması için gelişen teknoloji ve yenilikçi uygulamalardan faydalanmak, küresel gelişmelerle paralel olarak Türkiye’de kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin etkinliğini artırmak amaçlanmaktadır.

İnternet sitelerinde gerçeği yansıtmayan, fiyat şişirmeleri ve aldatmaca ilanlar yoluyla, taşınmaz ve ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde mağduriyete ilişkin şikayetleri ciddiye alarak bu iki hususta bir düzenlemeye gitmiştir.

Aslında bu 2 ay önceye dayanan bir düzenleme. Resmi Gazete’nin 31 Ağustos 2023 tarihli sayısında yayımlanan düzenlemelerle taşınmaz ticareti(Sayı : 32295 )ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının(Sayı:32295)ticaretine ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmış, 2 aylık da geçiş süreci tanınmıştı.

-Yapılan değişikliklerle, ilan sitelerinde kendi açık kimliğini gizleyerek sahte hesaplar üzerinden ilan verilmesinin engellenmesi amaçlanırken, kişinin kendisine, eşine veya birinci ve ikinci derece kan hısımlarına ait olmayan ya da ilana konu taşınmaz veya taşıt sahibi tarafından yetkilendirilmediği taşınmazın veya taşıtın ilana konulması yasaklandı.

İlan sitelerine yükümlülük

-Emlak komisyoncuları ve oto galericileri, sahip oldukları yetki belgeleri ile doğrulama yaparak, satışına yetkili oldukları taşıtı veya taşınmazı ilana koyabilecek.

“e-Devlet ile kimlik doğrulaması gerekecek”

-Düzenlemeyle, başkalarına ait taşınmazların ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan gerçek veya tüzel kişilere, üyelikten veya ilanın yayımlanmasından önce kimlik doğrulaması yapmalarının yanısıra, ilanın yayımlanmasından önce ilana konu ikinci el motorlu kara taşıtının veya taşınmazın ilanına yetkili olunduğuna dair doğrulama yapma yükümlülüğü getirildi.

Müeyyide, İdari Para Cezası Var…

-Sahte ilanların engellenmesi, spekülatif fiyat artışlarının önlenmesi ve elektronik ortamda hizmet sunan ilan platformlarında yer alan ilan kirliliği ile ilanlardaki bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Mevzuata aykırı davrananlar hakkında her bir aykırılık için 10 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanacak

Yeni Dönemde Gayrimenkul Satış ve Kiralama Nasıl Olacak?

“Tapu ve ilan fiyatı farkı takip edilecek”

Bu açıdan bakınca Gelir İdaresi için hazır veri ambarı oluşur. Arasındaki fark vergi kayıp ve kaçağıma emare teşkil ediyor.

Yürürlüğe girecek olan yeni düzenlemeyle, konut satışlarında e-devlet üzerinden sözleşme zorunluluğu getirildi. Kiralama işlemlerinde ise kiracı ve ev sahibinin kimlik bilgilerinin e-devlet üzerinden doğrulanması zorunlu hale geldi.

Yeni düzenlemeyle,  konut satışlarının daha güvenli ve şeffaf bir şekilde yapılması hedefleniyor.

E-devlet üzerinden sözleşme yapabilmek için, hem satıcının hem de alıcının e-devlet şifresine sahip olması gerekiyor. Sözleşme, taraflar tarafından e-devlet üzerinden imzalandıktan sonra, sistem tarafından otomatik olarak Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne gönderiliyor.

Kiralama işlemlerinde kiracı ve ev sahibinin kimlik bilgilerinin e-devlet üzerinden doğrulanması zorunlu hale geldi. Bu sayede, sahte kimlikli kişilerin kiracılık işlemlerini yürütmesinin önüne geçilmesi amaçlanıyor.

Kira sözleşmesi imzalamadan önce, kiracı ve ev sahibinin kimlik bilgilerinin e-devlet üzerinden doğrulanması gerekiyor. Bu işlem, e-devlet üzerinden “Kimlik Doğrulama” menüsünden yapılabiliyor.

İkinci El Taşıt Ticaretinde Ne Değişecek?

Türkiye’de yıllık ikinci el ve sıfır olmak üzere toplamda yaklaşık 9 milyon araç satılıyor. Bugün satışların 5’te 1’i bayi, gerçek kullanıcı ve yetkili motorlu araç satıcıları tarafından yapılırken 5’te 4’lük kısmı ayaküstü işi yürütenlerce gerçekleştiriliyor diye sektörün uzmanları açıklıyor.

Bu düzenleme sayesinde sahte ilanlarla dolandırıcılıklar engellenirken bu işi yan meslek edinerek kayıt dışı ticaret yapan, piyasayı haksız yere yükselterek fahiş artışlara sebep olan kişilerin azalmasının sağlanması asıl amaç olarak hedeflenmektedir.

Sonuç olarak toparlarsak konuyu;

Birincisi vergi ve sigorta başta olmak üzere vatandaşlık bilincinin eğitim kurumlarımıza indirgenmesi hedeflenmeli,

İkinci en önemli husus ise kontrol ve denetim faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması, elektronik ortamda gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin kavranabilmesi, vergi kayıp ve kaçağına zamanında müdahale edilebilmesi amaçlarıyla anlık ve yıl boyu takibin yapılmasına olanak sağlayan denetim mekanizmalarının oluşturulması ve var olan mekanizmaların günümüz şartlarına göre güncellenmesi sağlanarak risk analizinin yapılması, değerlendirilmesi ve denetiminin yürütülmesi hedeflenmelidir.